Zwangerschap – na de bevalling
Geboorteplan
Je hebt tijdens je zwangerschap een geboorteplan gemaakt met jouw wensen bij de bevalling.
Wat staat je in je geboorteplan?
• waar je wilt bevallen.
• in welke houding je het liefst wilt of het beste kunt bevallen.
• wie er tijdens de bevalling bij jou mogen zijn.
• wil je pijnstilling en zo ja, via welke methode.
• of je je baby zelf wil aanpakken.
• wie de navelstreng door mag knippen.
• of je borstvoeding wilt geven.
Mogelijke problemen bij een bevalling met reuma
Bij een aantal ziekten en in bepaalde situaties kun je beter in het ziekenhuis met de hulp van de gynaecoloog bevallen. Je arts houdt rekening met je ziekte, klachten, medicijngebruik en het verloop van je zwangerschap. Reden voor een bevalling in het ziekenhuis kunnen zijn:
• als je tijdens je zwangerschap nog csDMARD’s hebt gebruikt.
• als je systemische lupus erythematodes (SLE) of systemische sclerose (sclerodermie) hebt.
• als je gewrichten (heupen, bekken of wervelkolom) ernstig aangetast zijn bij reumatoïde artritis (RA) of axiale spondyloartritis.
• als je het syndroom van Sjögren hebt en/of anti-SS-A en/of anti-SS-B antistoffen in je bloed.
Bij de meeste vormen van reuma kun je bevallen zonder bijkomende problemen. Maar als je ontstekingen in je rug of heupen hebt, kan de bevalling soms moeilijker verlopen. Je kunt dan andere houdingen moeten gebruiken tijdens de ontsluitingsfase of een ruggenprik of een keizersnede kan worden overwogen. Al deze opties zullen tijdens de zwangerschap besproken zijn met je zorgverleners om een optimale bevalling in te plannen.
Ziekteklachten na de bevalling
Na een bevalling of een keizersnede duurt het vaak een flinke tijd voordat je lichaam hersteld is. Als je een reumatische aandoening hebt, heb je soms nog wat meer tijd nodig dan vrouwen zonder reuma. Niet alle vrouwen met een reumatische ziekte hebben na de bevalling dezelfde klachten. Reumatische klachten kunnen na de bevalling terugkomen of erger worden. Zelfs als je klachten tijdens de zwangerschap minder waren geworden, kunnen ze na de bevalling weer sterker terugkeren. Meestal gebeurt dit ongeveer 6 weken na de bevalling. De klachten zijn dan vaak net zo hevig als vóór de zwangerschap. Maar omdat veel vrouwen zich zo goed gevoeld hebben, lijkt het of de aandoening erger geworden is. Vooral vrouwen met reumatoïde artritis (RA) kunnen problemen krijgen na de bevalling. Bij ongeveer 50% van hen wordt de aandoening weer actief na de geboorte van hun kindje, terwijl deze tijdens de zwangerschap relatief rustig was. Vrouwen met een andere vorm van reuma kunnen na de geboorte van hun kind ook meer last krijgen van ontstekingen en vermoeidheid. Dat kan de eerste periode na de bevalling zwaar maken. Het verzorgen van je pasgeboren kindje kan zeer veeleisend zijn. Als je je ziekte onder controle hebt, kun je deze nieuwe fase beter aan.
Kraamzorg
De bevalling is achter de rug en je bent moeder. De kraamtijd start en is bedoeld om bij te komen en je lichaam te laten herstellen van de bevalling.
• Het hangt ervan af of je thuis of in het ziekenhuis bevalt, wanneer de kraamverzorgster komt. Bij een thuisbevalling roept de verloskundige de kraamzorg tijdens de laatste centimeters ontsluiting op om haar te helpen bij de bevalling. Bij een ziekenhuisbevalling gaat dit anders. Je kraamverzorgster is dan niet bij je bevalling aanwezig, maar zal er zijn vanaf het moment dat jullie weer thuis zijn. Het is handig om de kraamzorg organisatie te laten weten, wanneer de baby is geboren en wanneer je thuis denkt te zijn, zodat de kraamverzorgster op tijd bij jullie thuis kan zijn. Ben je ’s nachts bevallen? Dan is de kans groot dat je kraamverzorgster pas de volgende ochtend komt. Dit geldt ook voor een ziekenhuisopname na een keizersnede: houd de kraamverzorgster op de hoogte van je herstel, wanneer je naar huis mag en spreek dan samen een moment af dat ze langskomt. Met een reumatische aandoening heb je soms recht op extra kraamzorg. Vraag deze op tijd aan en zorg ervoor dat je kraamzorg krijgt, die ook huishoudelijke en gezinstaken vervult.
• De kraamverzorgster is in de eerste dagen je aanspreekpunt en persoonlijke coach bij de verzorging van jou en je baby. Je leert van de kraamverzorgster hoe je je baby gemakkelijker vasthoudt, aankleedt, wast en voedt. Ze vangt je kraamvisite overdag op. Overdag kun je alles vragen aan je kraamverzorgster, maar ’s nachts sta je er alleen voor en doe je het samen met je partner of familie.
Vergoeding kraamzorg
De verzekering vergoedt in principe tot een maximum van 49 uur kraamzorg per bevalling. Dit is bijvoorbeeld één dag van zeven uur en zeven dagen van zes uur. Hierbij is de geboortedag dag één van kraamzorg, ook als je ’s avonds bevalt. Als je in het ziekenhuis bent, krijg je kraamzorg in het ziekenhuis en als je thuis bent, komt de kraamverzorgster naar je huis. Soms kom je in aanmerking voor maximaal twee extra dagen kraamzorg, zoals bij een keizersnede. Dit overlegt de kraamzorg met de verloskundige. Bij problemen kan er tot een maximum van tachtig uur inclusief bevalling vergoed worden.
Borstvoeding
Je besluit om wel of niet borstvoeding te gaan geven, hangt af van verschillende factoren, waaronder je persoonlijke keuze, je behandeling en de mate waarin je ziekte onder controle is. De voedingskeuze voor je kind is meer dan een leefstijlkeuze: het niet geven of krijgen van borstvoeding vergroot de kans op ziekte, bij zowel je kind als jezelf (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu -RIVM 2015).
Je reuma heeft in principe geen invloed op de keuze om borstvoeding of de fles te gaan geven. Onderzoek uit het Erasmus MC liet zien, dat moeders met reumatoïde artritis (RA) vaak onnodig stoppen met het geven van borstvoeding. De onwetendheid over de invloed van medicijnen bij reuma is daarvoor vaak de reden. De moeder hoort van haar reumatoloog dat ze gewoon borstvoeding kan geven, bij de apotheek hoort ze het tegenovergestelde, omdat ze naar de bijsluiters kijken.
Uit studies is gebleken, dat veel medicijnen veilig kunnen worden gebruikt tijdens borstvoeding, waarbij veel medicijnen zoals prednison, sulfasalazine, azathioprine niet COX-2-selectieve NSAIDS, TNF-blokkers en hydroxychloroquine te combineren zijn met borstvoeding. Natuurlijk zijn er ook bepaalde medicijnen, waarbij het beter is geen borstvoeding te geven. Dat zal je reumatoloog dan aangeven.
Checklist
• Bespreek je opties en beslissingen, die moeten worden genomen over de ontsluitingsfase en de bevalling met je zorgverleners.
• Zorg dat je een zo breed mogelijk ondersteunend netwerk van partner, familie en vrienden hebt, waar je op kunt terugvallen.
• Vraag je zorgverleners om tips en hulpmiddelen, die de zorg voor je baby gemakkelijker kunnen maken. Zoals verschillende bewegingen, methoden of voorwerpen (zoals wiegjes, stoelen, bedden, autostoelen en babykleding met eenvoudige bevestigingsmiddelen zoals klittenband), die je kunnen helpen om voor je baby te zorgen.
• Neem van tevoren contact op met je kinderarts om deze te informeren over je situatie.
• Vermeld op het geboortekaartje op welke tijden je rust. Maak hierbij duidelijk dat je op deze tijden ook echt niemand wilt ontvangen.
• Probeer kraamvisite zoveel mogelijk te ontvangen als je nog kraamzorg hebt.
Vragen opschrijven bij afspraken
Vóórdat je een afspraak hebt, kun je het beste alle vragen opschrijven, die je wilt stellen aan je zorgverleners of op het consultatiebureau. Het kan nuttig zijn om je partner of iemand anders mee te nemen om je te helpen onthouden, wat de arts heeft gezegd. Mogelijke vragen, die je kunt stellen, zijn:
• Veranderen je ziekteklachten na de bevalling? Je ziekteklachten kunnen na de bevalling toenemen, zelfs als ze tijdens de zwangerschap zijn verminderd. Ga door met je behandeling of hervat deze op advies van je reumatoloog. Bespreek je ziekteklachten regelmatig met je zorgverleners.
• Kan ik borstvoeding geven als ik medicijnen krijg? Er zijn enkele medicijnen, die gecombineerd kunnen worden met borstvoeding.
• Wanneer kan ik weer starten met mijn medicijnen?
• Welke hulp kan ik krijgen bij de opvoeding van mijn baby?
• Welke hulpmiddelen zijn voor mij en mijn baby het beste?
• Wat voor soort meubilair en gebruiksartikelen kan ik het beste aanschaffen om me voor te bereiden op het verzorgen van mijn baby? Een verstelbaar bedje, in hoogte verstelbare tafels, stoelen, autostoeltje, borstvoedingskussen en verstelbare babydragers kunnen allemaal handig zijn om je baby te verzorgen. Je kunt ook een ergo- of fysiotherapeut om advies vragen.