Wanneer moet je oppassen met JAK-remmers?
JAK-remmers zijn het nieuwste soort medicijnen tegen reuma. Deze medicijnen werken goed om ontstekingen te remmen en je klachten te verminderen. Maar sommige mensen moeten extra oppassen bij het gebruik van JAK-remmers. Lilly Nederland organiseerde op donderdag 8 juni een nascholing voor reumaverpleegkundigen over de veiligheid en het gebruik van JAK-remmers. Reumatoloog Pascal de Jong van het Erasmus MC gaf inzicht in de laatste stand van zaken.
Wat zijn JAK-remmers?
De afgelopen jaren zijn er veel ontwikkelingen geweest op het gebied van reumamedicijnen. Daardoor heb je steeds meer mogelijkheden om je klachten tegen te gaan. Eerst waren er alleen klassieke reumaremmers, zoals methotrexaat. Later kwamen daar de biologicals bij, zoals adalimumab. Tegenwoordig bestaan er ook JAK-remmers. Dit staat voor Janus-Kinase (JAK)-remmers. Janus-Kinase zijn eiwitten die betrokken zijn bij je afweer. De Janus Kinase eiwitten geven boodschappen in je immuunsysteem door. Maar ze kunnen verkeerde boodschappen doorgeven, waardoor je last krijgt last van pijn, stijfheid en ontstekingen. JAK-remmers gaan deze ontstekingen tegen door bepaalde signalen af te remmen. Daardoor nemen je klachten af. Een JAK-remmer wordt ook wel een tsDMARD genoemd, wat staat voor Targeted Synthetic Disease Modifying Anti-Rheumatic Drug. Je slikt JAK-remmers als tablet. Op dit moment zijn er in Nederland 4 JAK-remmers op de markt: baricitinib, filgotinib, tofacitinib en upadacitinib.
Wanneer krijg je een JAK-remmer en hoe goed werken ze?
Om je reumaklachten tegen te gaan, krijg je meestal eerst een klassieke reumaremmer. Als deze niet genoeg helpt, dan krijg je een biological. Als ook biologicals bij jou niet goed werken of te veel bijwerkingen geven, dan kun je een JAK-remmer krijgen. Het verschil tussen een biological en een JAK-remmer is dat een biological een bepaalde route in je afweersysteem blokkeert, terwijl een JAK-remmer het hele ontstekingsproces afremt. Je kunt het vergelijken met een brug over een rivier. Een biological zorgt ervoor dat de ontstekingen niet meer over een bepaalde brug kunnen. Maar de reuma kan zich nog wel via andere routes ontwikkelen. Een JAK-remmer blokkeert niet één specifieke brug, maar zorgt voor filevorming op alle bruggen. Het hele verkeer wordt gestremd. Hierdoor kunnen JAK-remmers goed ontstekingen bij reuma afremmen. JAK-remmers werken na ongeveer 8 tot 12 weken. Maar soms duurt het langer, en bij sommige mensen werken JAK-remmers helemaal niet of onvoldoende.
Omdat JAK-remmers nog vrij nieuwe medicijnen zijn, houden veel onderzoekers zich bezig met de werking van deze medicijnen. Zij vergelijken vaak het gebruik van een JAK-remmer met een biological. JAK-remmers gaan ontstekingen meestal beter tegen dan een biological. De verschillende JAK-remmers werken daarbij allemaal ongeveer even goed. Volgens reumatoloog Pascal de Jong kijken onderzoekers naast het verminderen van ontstekingen, ook naar hoe mensen een JAK-remmer zelf ervaren. Daaruit blijkt dat mensen na het gebruik van een JAK-remmer vaak een minder grote impact van hun ziekte ervaren en minder pijn hebben.
Bijwerkingen van JAK-remmers
JAK-remmers kunnen wel bijwerkingen geven. Je kunt last krijgen van infecties, zoals een neusverkoudheid, gordelroos of blaasontsteking. Ook herpes en TBC komen voor als bijwerking. Ernstige bijwerkingen die kunnen voorkomen zijn hart- en vaataandoeningen (zoals een hartinfarct), kanker (waaronder longkanker en lymfeklierkanker) en bloedstolsels. Het zou kunnen dat de verschillende JAK-remmers verschillende bijwerkingen geven, omdat ze op een net iets andere manier de ontstekingen remmen. Maar daar hebben onderzoekers nog geen bewijs voor gevonden. Onderzoekers hebben wel ontdekt dat sommige mensen beter geen JAK-remmers kunnen gebruiken, omdat zij een hoger risico lopen op het krijgen van bijwerkingen.
Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) heeft aanbevelingen gegeven voor welke mensen moeten oppassen met JAK-remmers. Daarin staat dat mensen van 65 jaar of ouder beter geen JAK-remmer kunnen gebruiken. Ook mensen die roken of hebben gerookt, zouden moeten oppassen met JAK-remmers. Daarnaast lopen mensen met een verhoogd risico op kanker, bloedstolsels of een hart- en vaataandoening (bijvoorbeeld omdat je een hoge bloeddruk of diabetes hebt) meer risico op het krijgen van ernstige bijwerkingen van JAK-remmers. Deze mensen zouden JAK-remmers daarom alleen mogen gebruiken als andere medicijnen niet of onvoldoende werken.
De aanbevelingen vergeleken met andere onderzoeken
Maar volgens Pascal zijn deze aanbevelingen een beetje kort door de bocht. De aanbevelingen zijn namelijk maar gebaseerd op twee studies. In deze studies keken onderzoekers ook alleen naar mensen met reumatoïde artritis, terwijl de aanbevelingen voor alle vormen van reuma gelden. Pascal nam ons tijdens de nascholing daarom mee in andere onderzoeken. Daaruit blijkt onder andere dat vooral mensen onder de 65 jaar die niet roken, een laag risico lopen op het krijgen van bijwerkingen van een JAK-remmer. Als je vroeger gerookt hebt maar nu bent gestopt, zou je dus geen hoger risico op bijwerkingen lopen. Als je rookt en boven de 65 jaar bent, loop je wel een verhoogd risico. Daarbij geldt dat hoe langer je het medicijn gebruikt, hoe groter de kans op bijwerkingen is.
Ook een hogere dosering van een JAK-remmer geeft meer kans op bijwerkingen, als je ouder bent dan 65 jaar. Onder de 65 jaar is dat niet het geval. Wat betreft leeftijd is er ook een verschil in de werking van verschillende doseringen. Bij mensen onder de 65 jaar werkt een hoge dosering beter dan een lage dosering: 200 mg werkt beter dan 100 mg. Maar boven de 65 jaar geldt dit niet. Je levert boven de 65 jaar niet in als je een lagere dosering neemt. Ander onderzoek laat zien dat mensen met diabetes of een hoge bloeddruk, geen hoger risico lopen op het krijgen van een hart- en vaataandoening als zij een JAK-remmer gebruiken. Mensen die een verleden hebben met hart- en vaataandoeningen, bijvoorbeeld omdat je een hartinfarct hebt gehad, lopen wel een verhoogd risico.
Kijken naar de mogelijkheden
Er zijn dus wel bepaalde groepen mensen die meer risico lopen op bijwerkingen van een JAK-remmer, maar dit ligt iets genuanceerder dan hoe het op dit moment in de aanbevelingen van het EMA staat. Niet alle groepen die het EMA noemt, lopen altijd een hoger risico op bijwerkingen. Het is volgens Pascal vooral belangrijk om altijd op te letten en voorzichtig te zijn met het voorschrijven van JAK-remmers. Maar als andere medicijnen niet of onvoldoende werken, dan kunnen mensen die in een hoge risicogroep vallen zeker baat hebben bij een JAK-remmer. Je moet alleen rekening houden met de risico’s. Er zijn ook mogelijkheden om de kans op bijwerkingen bij deze mensen te verkleinen. Bijvoorbeeld door een lagere dosering te gebruiken.
Het is in elk geval belangrijk dat zorgprofessionals de risico’s van JAK-remmers met jou bespreken. Net als de voor- en nadelen van dit medicijn. Alleen dan kun je een goede keuze maken over de medicijnen die jij wilt gebruiken.
Overleg met je arts en meld bijwerkingen
Gebruik jij een JAK-remmer en heb je het idee dat dit zorgt voor bijwerkingen? Neem dan contact op met je reumatoloog of apotheker. Verander je dosis niet en stop nooit zomaar zelf met jouw medicijn. Ook voor vragen kun je bij jouw arts terecht.
Het is ook belangrijk om bijwerkingen te melden bij Bijwerkingencentrum Lareb. Dit kan gemakkelijk via het meldformulier. Het melden van bijwerkingen draagt bij aan de veiligheid van medicijnen, omdat het zorgt voor nieuwe of meer volledige informatie. De medicijnautoriteit kan dan bijvoorbeeld de bijsluiter aanpassen of risico-informatie verspreiden.
Meer lezen?
- Advies: Wees voorzichtig met JAK-remmers bij bepaalde mensen met ontstekingsreuma – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Verhoogd risico bij gebruik tofacitinib – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- JAK-remmers bij reumatische ziektes – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Mogelijk lagere bloedsuikerwaardes bij gebruik JAK-remmers – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
