Verschillen tussen mannen en vrouwen in de zorg
Bepaalde behandelingen in de zorg kunnen bij mannen en vrouwen voor verschillende uitkomsten zorgen. Daarom moeten sommige behandelingen voor mannen anders zijn dan voor vrouwen. Bovendien komen bepaalde aandoeningen vaker voor bij mannen of vrouwen. Het is belangrijk dat zorgprofessionals rekening houden met deze verschillen. Maar ook onderzoekers en mensen die richtlijnen maken moeten verschillen tussen mannen en vrouwen in de zorg meenemen. Over dit belang ging het webinar Genderverschillen in richtlijnen, dat op dinsdag 9 mei werd georganiseerd door de Patiëntenfederatie in samenwerking met WOMEN Inc. en de Federatie Medisch Specialisten.
Zorg op maat
Metty Spelt van WOMEN Inc. nam ons tijdens het webinar mee in de inspanningen van WOMEN Inc. om verschillen tussen mannen en vrouwen in de zorg te verminderen. Want iedereen moet kunnen rekenen op passende zorg, maar op dit moment is dat nog niet het geval. Zo worden hart- en vaatziekten vaker gemist bij vrouwen dan bij mannen en krijgen vrouwen vaker de diagnose depressie. Verder is het zo dat vrouwen vaak laat de diagnose endometriose krijgen en vrouwen leven over het algemeen langer in een slechte gezondheid dan mannen. De geneeskunde is nog altijd te veel op mannen gebaseerd, waardoor niet iedereen de beste zorg krijgt. Daarom is gezondheidszorg op maat nodig, waarbij zorgprofessionals rekening houden met genderverschillen. Vrouwen én mannen krijgen dan betere zorg.
Inspanningen van WOMEN Inc.
Metty vertelde dat vanuit WOMEN Inc. de Alliantie Gender en Gezondheid is opgezet. Dit is een samenwerkingsverband van hoogleraren, medisch specialisten, beleidsmakers en andere zorgprofessionals. Zij zetten zich in om meer kennis te krijgen over genderverschillen in de gezondheidszorg, en om die kennis toe te passen. Bijvoorbeeld door verschillen tussen mannen en vrouwen meer aan bod te laten komen in de opleiding Geneeskunde. Om echt een verschil te maken zijn volgens Metty verschillende partijen nodig. Zo heb je beleidsmakers nodig, maar ook studenten, wetenschappers, werkgevers, zorgverzekeraars, zorgprofessionals en de farmaceutische industrie. Maar ook de media en patiëntenorganisaties kunnen helpen om genderverschillen in de zorg meer op de kaart te zetten.
Kennisprogramma Gender en Gezondheid
Metty vertelde dat van 2016 tot 2020 het Kennisprogramma Gender en Gezondheid liep. Dit programma zette zich in om meer kennis te verzamelen en te verspreiden over man-vrouwverschillen in de gezondheidszorg. Met als doel passende zorg voor iedereen. Uit het programma is bijvoorbeeld gebleken dat er sprake is van genderverschillen bij aandoeningen als diabetes, autisme, migraine en reuma. Vrouwen met reuma ervaren bijvoorbeeld meer klachten en bijwerkingen dan mannen. Ook verschillen mannen en vrouwen in de voorkeur voor de toedieningsvorm van medicatie. Vrouwen met reuma merken vaker negatieve effecten van een infuusbehandeling en van injecties dan mannen. Bovendien hebben mannen met reuma vaak betere uitkomsten dan vrouwen bij eenzelfde behandeling. Ook blijkt dat vrouwen een hoger risico lopen op het overlijden aan een hartinfarct, en dat vrouwen met hartfalen mogelijk een lagere dosis medicijnen nodig hebben dan mannen. Dit benadrukt het belang van een behandeling op maat.
WOMEN Inc. was verder betrokken bij de Alliantie Gezondheidszorg op Maat. Deze is opgericht om actief bij te dragen aan gender- en LHBTI-sensitieve gezondheidszorg in Nederland. Iedereen is anders en ‘verschil’ moet de norm worden in de spreekkamer. De Alliantie liep van 2018 tot en met 2022. Het stelt de mens centraal en niet de aandoening. De Alliantie deed onder andere onderzoek om de kennis over gender- en LHBTI-sensitieve gezondheidszorg te vergroten. Daarna verspreidden ze deze kennis. Bijvoorbeeld via campagnes en het delen van informatie met artsen. Maar ook door de kennis op te nemen in richtlijnen en opleidingen voor zorgprofessionals.
Gender en Gezondheid bij de Federatie Medisch Specialisten
Na Metty vertelde Charlotte Gaasterland van de Federatie Medisch Specialisten over verschillen tussen mannen en vrouwen binnen richtlijnen. Een richtlijn is een document met aanbevelingen, gericht op het verbeteren van de kwaliteit van zorg. Richtlijnen zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Een nieuwe richtlijn begint daarom met onderzoek. Maar volgens Charlotte hebben de adviseurs van het Kennisinstituut, waaronder zij zelf, weinig ervaring met het verwerken van gender- of sekseverschillen in richtlijnen. Terwijl de verschillen juist daar een plek nodig hebben. Daarom is de Federatie Medisch Specialisten hiermee bezig gegaan.
Verschillen tussen mannen en vrouwen meenemen in richtlijnen
Bepaalde tools waarmee je richtlijnen kunt maken zijn daarvoor zo aangepast, dat er altijd aandacht is voor genderverschillen. Charlotte zegt dat er wel sekse-specifiek onderzoek nodig is, voordat je sekse-specifieke aanbevelingen in richtlijnen kunt opnemen. Bijvoorbeeld bij het Syndroom van Sjögren. Deze aandoening komt namelijk veel bij vrouwen voor, maar medicijnen zijn met name op mannen getest. Alleen als onderzoekers sekse meenemen in hun onderzoek, kun je een richtlijn maken die hierop aansluit. Charlotte vertelde dat de Federatie Medisch Specialisten ook heeft meegewerkt aan het opnemen van genderspecifieke aanbevelingen op Thuisarts.nl. Ze hebben daarvoor verschillende teksten aangepast. Bij informatie over voorbehoedsmiddelen voor jongens en meisjes met het syndroom van Down staat nu bijvoorbeeld specifieke informatie per gender.
Belang van meer onderzoek
In dit webinar werd duidelijk dat er inspanningen nodig zijn om verschillen tussen mannen en vrouwen in de zorg op de kaart te zetten. Soms is het namelijk zo dat de klachten bij een aandoening wel hetzelfde zijn, maar de reactie op medicijnen niet. En soms zijn er ook echt andere klachten, die vragen om een andere behandeling. In beide gevallen is zorg op maat nodig. Als jij een aandoening hebt, kan het best lastig zijn om over dit onderwerp te beginnen in de spreekkamer. Zeker als artsen nog niet weten hoe groot het probleem is. Maar als zorgprofessionals ervan weten door meer onderzoek, dan is het voor patiënten ook makkelijker om hierover te beginnen.
Verder kijken dan gender
Naast verschillen tussen mannen en vrouwen is het goed om in de toekomst meer aandacht te hebben voor transgender personen in de zorg. Maar ook een DNA-paspoort of de snelheid van je metabolisme kan aangeven welke behandeling bij jou past. Dit leidt ook tot minder verspilling van medicatie, en daardoor lagere kosten. Bij verschillen tussen mensen zou ook gekeken kunnen worden naar afkomst of gezondheidsgeletterdheid. Dit zijn alleen wel ingewikkelde vraagstukken in richtlijnen en onderzoek, want het is lastig om iedereen te includeren.
Webinar over verschillen in zorg tussen man en vrouw op woensdag 28 juni
Wil jij meer weten over verschillen tussen mannen en vrouwen in de zorg? Ben je benieuwd hoe deze verschillen er precies uitzien en wat de zorg kan doen om hier beter rekening mee te houden? Bezoek dan het webinar ‘Verschillen in zorg tussen man en vrouw’ van de Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland (RZN) op woensdag 28 juni 2023 (19:00 – 20:00 uur). Je kunt je hiervoor aanmelden bij RZN via [email protected] o.v.v. Webinar Genderverschillen.
Meer lezen?
- Congres Gender en Gezondheid – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Aandachtswijzer Reumazorg en Gender – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Genderverschillen in de gezondheidszorg – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Iedere patiënt is anders – Nationale Verenging ReumaZorg Nederland
