Verschillen in zorg tussen man en vrouw
De lichamelijke en medische verschillen tussen man en vrouw zijn groot. Desondanks is medische zorg vaak afgestemd op het mannelijk lichaam, ook als het gaat om een vrouw. Wat zijn die medische verschillen tussen man en vrouw precies? En welk effect hebben ze op het ontwikkelen van chronische ziektes? Op die vragen gaf Prof. dr. Angela Maas antwoord tijdens het webinar van de Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland over de verschillen in zorg tussen man en vrouw op woensdag 28 juni. Angela heeft een lange carrière als Cardioloog in het Radboudumc achter zich. Ze is hoogleraar Cardiologie voor vrouwen aan de Radboud Universiteit en oprichtster van Hart voor Vrouwen.
Vrouwen hebben meer ongezonde levensjaren dan mannen
Naarmate je ouder wordt, neemt de kans op ziektes toe. Hoewel vrouwen gemiddeld ouder worden dan mannen, beginnen de ongezonde levensjaren bij vrouwen in Nederland al eerder dan bij mannen. Bij vrouwen beginnen die jaren namelijk gemiddeld wanneer zij 59 jaar oud zijn, bij mannen wanneer ze 62 jaar oud zijn. In sommige landen, zoals Zweden, Italië en Malta is dat verschil kleiner. Mogelijk valt daar dus nog winst te halen voor Nederland.
Veel onbegrepen klachten bij vrouwen
In de gezondheidszorg zijn er nog steeds veel ‘containerbegrippen’, ziektebeelden, bij vrouwen die we nog niet goed begrijpen. Relatief veel vrouwen ervaren klachten die we onvoldoende kunnen verklaren. Voorbeelden van veelvoorkomende klachten zijn (chronische) vermoeidheid, hartklachten en psychische inzinkingen. Maar bijvoorbeeld ook Long COVID komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. En natuurlijk is er bij vrouwen altijd nog de overgang: het ‘afvoerputje’ voor de onbegrepen klachten waar vrouwen van middelbare leeftijd last van kunnen krijgen.
Sekse en gender: wat is het verschil?
De termen ‘sekse’ en ‘gender’ hoor je vaak in dezelfde context. De begrippen hebben ook interactie met elkaar, maar ze betekenen niet hetzelfde. In de context van verschillen tussen man en vrouw gaat ‘sekse’ over de biologische verschillen. Met andere woorden, sekse heeft betrekking op de anatomie, fysiologische processen in het lichaam, genen en hormonen. Gender gaat meer om de interactie met de maatschappij. Dat gaat over hoe we ons gedragen en onze sociaal-economische status. Vrouwen hebben vaker een lage sociaal-economische status dan mannen en leven vaker in armoede. Vrouwen zijn ook vaker lager opgeleid dan mannen. Uit onderzoek is bekend dat als je lager opgeleid bent dat je gezondheidszorg vaak ook minder goed geregeld is. De basis van een goede gezondheidszorg voor vrouwen lijkt dus al te beginnen bij onderwijs en opleiding.
Auto-immuunziekten bij mannen en vrouwen
Veel auto-immuunziekten komen veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Zo is meer dan 80% van de mensen met Sjögren, Lupus en Sclerodermie vrouw. Maar ook reumatoïde artritis treft veel meer vrouwen dan mannen. Bij het ontwikkelen van auto-immuunziekten bestaan niet alleen verschillen tussen mannen en vrouwen. Ook vrouwen verschillen daarin onderling van elkaar. Er zijn dus veel accentverschillen. De ene vrouw heeft een hoger risico op het ontwikkelen van bepaalde aandoeningen dan de andere. Dat vraagt om maatwerk.
Vrouwelijke risicofactoren voor hartklachten
Als het gaat om hartklachten zijn er natuurlijk verschillende risicofactoren die voor iedereen gelden. Zo heb je een verhoogd risico op hart- en vaatziekten als je overgewicht hebt, als je rookt en als hart- en vaatziekten veel voorkomen in je familie. Dat geldt zowel voor mannen als vrouwen. Daarnaast hebben vrouwen veel risicofactoren die mannen nou eenmaal niet hebben. Zo verhoogt de anticonceptiepil het risico op trombose. Daarnaast kunnen vrouwen schade oplopen door het behandelen van borstkanker met bestraling en chemotherapie. Die schade kan leiden tot hartklachten, niet alleen tijdens de behandeling maar ook tot 20 jaar daarna. Ook hebben veel vrouwen last van een verhoogde bloeddruk tijdens de zwangerschap. Dat zijn allemaal risicofactoren voor hartklachten die bij mannen niet aan de orde zijn.
Veranderingen door de overgang
Vrouwen hebben bepaalde hormonen die we oestrogenen noemen. Die oestrogenen hebben een aantal positieve effecten wanneer we jong zijn. Ze remmen bijvoorbeeld aderverkalking en bindweefselvorming in het hart. Maar vanaf de leeftijd van 30 jaar gaan die oestrogeenlevels naar beneden. Als vrouwen 40 zijn, is hun vruchtbaarheid daardoor een stuk lager. En rond de 50 jaar houdt bij de meeste vrouwen de menstruatie op. Vanaf dan ontstaan er ook regelmatig verschillende klachten. Veel vrouwen ervaren problemen met de schildklier en spier- en gewrichtsklachten. Ook neemt het risico op ziektes toe door veranderende risicofactoren, zoals de bloeddruk en het cholesterol.
Vrouwen: neem jezelf serieus!
Vaak worden gezondheidsklachten die vrouwen ervaren weggewuifd, niet in de laatste plaats door de betreffende vrouwen zelf. Veel vrouwen ervaren klachten zoals weinig energie, zeurende pijn op de borst hoofdpijn en duizeligheid. Ook hebben veel vrouwen last van transpireren, vocht vasthouden en kortademigheid. Vaak worden deze klachten toegeschreven aan de overgang. Maar dat is lang niet altijd terecht. Dit kunnen namelijk allemaal tekenen zijn van een te hoge bloeddruk. Helaas worden deze klacht vaak niet serieus genomen. Ook vrouwen zelf nemen hun eigen klachten vaak niet serieus genoeg. Dus als je ouder bent dan 55 jaar en regelmatig deze klachten ervaart, neem jezelf dan serieus. Ben je bewust van deze klachten, luister naar je eigen klachten en neem jezelf serieus.
Afsluiting
De Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland wil Angela Maas hartelijk bedanken voor haar heldere, interessante presentatie.
