Vaccinatie – griep

Wat is griep?
• Griep is een luchtweginfectie, die veroorzaakt wordt door een griepvirus (influenzavirus). Het is een besmettelijke ziekte van de luchtwegen. Van griep kun je plotseling hoge koorts, droge hoest, keelpijn, kortademigheid, neusverkoudheid, hoofdpijn, flinke spierpijn, vermoeidheid en koude rillingen krijgen. Griep gaat meestal vanzelf over. De koorts en pijn verdwijnen na 3 tot 5 dagen. Maar het kan wel 1 tot 3 weken duren, voordat je weer volledig beter bent.
• Griep is heel besmettelijk, want door te praten, hoesten of niezen wordt een griepvirus verspreid. Dit gebeurt vooral in ruimten, waar je dicht bij elkaar zit en waar slecht geventileerd wordt, bijvoorbeeld in een trein of bus, een school of een kantoorruimte. Ook wordt het virus overgedragen via handen, die voorwerpen aanraken, zoals een deurknop. Als je bijvoorbeeld na het vastpakken van de deurknop je mond, neus of ogen aanraakt, kun je besmet worden.
• De gevolgen van griep kunnen ernstig zijn als je afweer minder goed werkt. Griep kan je reuma verergeren en dit kan ernstige risico’s voor je gezondheid met zich meebrengen. Als je reuma hebt, wordt bij vaccinaties rekening gehouden met het gebruik van afweer onderdrukkende medicijnen, zoals corticosteroïden, csDMARDs, biologicals, biosimilars en JAK-remmers. Als je bijvoorbeeld diabetes, astma of een hartziekte hebt, dan kan je ziekte erger worden door de griep, maar de griepprik maakt de kans daarop kleiner.

Hoe krijg je griep?
• De griepvirussen zitten in druppeltjes snot, slijm en spuug, die je kunt verspreiden als je praat, niest of hoest.
• Een virus springt gemakkelijk van de ene persoon over naar de andere. Als iemand met griep hoest, niest of praat, dan kun je het griepvirus inademen en krijg je het griepvirus binnen. Als iemand met griep je een hand geeft, dan komt het virus op je hand. Zit je daarna met je hand aan je neus of mond, dan kun je het virus ook binnenkrijgen.
Een goede hygiëne kan verspreiding en besmetting van het virus beperken.

Wat is de tijd tussen het krijgen van het virus en het ziek worden?
Als je een griepvirus hebt, dan ben je besmettelijk op de dag vóórdat de ziekteverschijnselen beginnen tot en met 5 dagen daarna. Heb je griep, dan kan de koorts binnen 12 uur oplopen tot 39°C of hoger en dat duurt meestal 3 tot 5 dagen. Een volledig herstel van de griep duurt 1 tot 3 weken.

Hoe komt het dat mensen vooral in de winter griep krijgen?
Een griepvirus ontwikkelt zich het beste bij lage temperaturen en in droge lucht, bijvoorbeeld als de centrale verwarming aan is. Ook zit je in het winterseizoen veel en dicht bij elkaar in kleine ruimten, wat de verspreiding van griepvirussen gemakkelijker maakt.

Jaarlijkse griepprik
Tegen griep kun je je laten vaccineren (inenten) met de griepprik. In oktober en november krijgen een paar miljoen mensen van de huisarts een uitnodiging voor de jaarlijkse gratis griepprik (vaccinatie).
De griepprik is bedoeld voor mensen van 60 jaar en ouder en voor volwassen mensen en kinderen met een verminderde weerstand en bepaalde medische aandoeningen. Als je een vorm van reuma hebt en afweer onderdrukkende medicijnen gebruikt, dan krijg je een oproep voor de griepprik.
Je beslist zelf of je de gratis griepprik wilt halen, want het is niet verplicht.

Mensen, die geen uitnodiging krijgen voor de griepprik, kunnen deze prik toch krijgen bij de huisarts, als ze deze vaccinatie zelf betalen.

Waarom kiezen voor een griepprik?
De griepprik is bedoeld voor mensen van 60 jaar en ouder en voor volwassenen en kinderen met een verminderde weerstand en bepaalde medische aandoeningen. Je kunt vatbaarder zijn voor de griep, bijvoorbeeld vanwege je leeftijd (60 jaar of ouder), medicijngebruik, reuma, hart- en vaatziekten of diabetes. De griep kan ernstiger verlopen en er kunnen complicaties ontstaan.
De meest voorkomende complicatie is een longontsteking. Andere ernstige complicaties zijn een hartinfarct of hartfalen. Als er complicaties ontstaan, is het mogelijk dat je niet meer zo gezond wordt, als dat je voor de griep was. Ook is het mogelijk, dat de chronische ziekte die je al had blijvend verslechterd is door de griep.
De griepprik is daarom de beste manier om het risico op griep te verkleinen. Als je al koorts hebt, is het verstandig om de griepprik later te halen. Als je alleen verkouden bent, is het niet nodig om de griepprik uit te stellen.

Kun je griep krijgen na de griepprik?
Van de griepprik zelf kun je géén griep krijgen. Door de griepprik heb je juist minder kans, dat je griep krijgt. Als je toch griep krijgt, kunnen er verschillende oorzaken zijn:
• je kunt besmet zijn met een ander virus dan de griep. Veel andere virussen veroorzaken klachten, die lijken op griep en dan wordt het al snel ‘een griepje’ genoemd. De griepprik beschermt alleen tegen een griepvirus. Aan de klachten alleen kun je niet zien of je bent besmet met een griepvirus of een verkoudheidsvirus. Daarom kun je, als je ziek bent door een verkoudheidsvirus, onterecht denken, dat de griepprik niet werkt.
• de griepprik werkt minder goed als je eigen afweersysteem niet goed werkt, bijvoorbeeld door ouderdom, ziekte of medicijnen. Er worden dan onvoldoende afweerstoffen aangemaakt. Je kunt dus toch griep krijgen. Als je toch griep krijgt, kan de griepprik er wel voor zorgen, dat je minder ernstig ziek wordt. De griepverschijnselen zijn vaak minder erg en de kans op longontsteking en andere gezondheidsproblemen is kleiner. Ook is de kans dan kleiner, dat je ziekte erger wordt door de griep.
• je kunt besmet worden met een griepvirus, dat niet in de griepprik zit. Dan krijg je toch griep, maar vaak word je dan wel minder ernstig ziek. Als je de griepprik te laat hebt gehad, dan duurt het twee weken voordat je lichaam voldoende afweerstoffen heeft aangemaakt om je te beschermen tegen griep. Dus als je binnen die twee weken met het griepvirus besmet wordt, kun je toch gewoon griep krijgen.

Waarom krijg je ieder jaar een nieuwe griepprik?
Griepvirussen veranderen regelmatig. Daarom zijn er heel veel verschillende griepvirussen, die ieder winterseizoen weer anders zijn. De griepprik heeft daarom ieder jaar een andere samenstelling. Het vaccin beschermt je alleen voor griep in het griepseizoen, waarin je de prik krijgt. De griepprik biedt ongeveer een half jaar bescherming. De afweerstoffen, die je lichaam heeft aangemaakt door de griepprik van vorig jaar, geven dit jaar dus geen bescherming meer.

Wat zit er in de griepprik?
Griep wordt veroorzaakt door een griepvirus. Er zijn veel verschillende soorten griepvirussen. De griepprik is een vaccin met vier verschillende soorten dode griepvirussen: twee van het A-type en twee van het B-type. Elk jaar doet de WHO (World Health Organization) een aanbeveling voor de samenstelling van het griepvaccin. De griepprik heeft dus ieder jaar een andere samenstelling. Van de vier meest voorkomende virussen in dat jaar worden dode virusdeeltjes in het griepvaccin gedaan. Door deze dode virusdeeltjes in te spuiten gaat je afweersysteem daar afweerstoffen tegen maken. Op die manier ben je beschermd tegen de meeste voorkomende griepvirussen. Griep kun je alleen krijgen van levend virus. Omdat de griepprik alleen dode virusdeeltjes bevat, kun je dus geen griep krijgen van de griepprik.

Hoe werkt de griepprik?
De griepprik zorgt ervoor, dat je lichaam afweerstoffen aanmaakt tegen de griepvirussen, die in de griepprik zitten. De werking van de griepprik is afhankelijk van bijvoorbeeld je leeftijd, hoe goed je afweersysteem werkt en het virus, dat uiteindelijk de griep veroorzaakt. Er zijn ook virussen, die niet zijn meegenomen in de griepprik.
De tijd tussen de vaccinatie en je mogelijke blootstelling aan het griepvirus kan de werking van de griepprik beïnvloeden. De griepprik werkt na ongeveer 2 weken en dan heb je genoeg afweerstoffen opgebouwd. Word je na deze 2 weken besmet met een virus uit de griepprik, dan heb je dus al afweerstoffen opgebouwd, die je tegen griep beschermen. De afweerstoffen in je lichaam maken het griepvirus onschadelijk. Hierdoor word je niet ziek, of, als je toch de griep krijgt, vaak minder ziek. De bescherming duurt meestal 6 maanden. Daarom is het belangrijk ieder jaar de griepprik te halen.
Er zijn ook virussen, die niet zijn meegenomen in de griepprik. Krijg je toch griep na de griepprik, dan verloopt die vaak veel milder. Ook ben je beter beschermd tegen ernstige gevolgen van de meest voorkomende griepvirussen.

Heeft de griepprik bijwerkingen?
Er zijn niet veel bijwerkingen bij de griepprik. De plaats van de prik op je bovenarm kan de eerste dag pijnlijk, rood of dik zijn. Dit gaat binnen één tot twee dagen vanzelf over. Soms voel je je de dag na de griepprik niet lekker. Je kunt hoofdpijn, weinig energie, lichte koorts en pijnlijke spieren hebben. Dit is geen griep, maar een normale reactie van je lichaam op een vaccinatie (inenting). Het is onschuldig en gaat vanzelf weer over.

Wanneer is de griepprik af te raden?
Na een infuus met de werkzame stof rituximab reageert je afweersysteem minder goed en soms zelfs niet op de griepprik. Overleg met je reumatoloog, wanneer je de prik het beste kunt gaan halen. Voor mensen met een ernstige allergie voor kippeneieren en bij vrouwen die net zwanger zijn, wordt de griepprik afgeraden.

Help mee