Terugblik webinar ‘Reuma en voeten’
Op zaterdag 30 oktober vond het webinar ‘Reuma en voeten’ plaats dat werd georganiseerd door de Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland (RZN). De spreker van het webinar was podotherapeut en epidemioloog Dr. Marloes Tenten-Diepenmaat. Zij is werkzaam als lector Podotherapie aan de Saxion Hogeschool. In 2017 deed zij onderzoek naar voetklachten bij reumatoïde artritis (RA) en ontwikkelde aan de hand daarvan een protocol voor de evaluatie en optimalisatie van podotherapeutische zolen. Tijdens het webinar zijn drie onderwerpen aan de orde gekomen: reuma en voetproblemen, behandelmogelijkheden en betrokken zorgverleners en wat je zelf kunt doen aan je voetklachten.
Reuma en voetproblemen
In Nederland hebben ongeveer twee miljoen mensen een reumatische aandoening. Voet- en enkelklachten zijn een veel voorkomend probleem bij verschillende vormen van reuma:
- Reumatoïde Artritis
Reumatoïde Artritis is een chronische ontstekingsziekte die onherstelbare schade aan gewrichten en pezen kan veroorzaken. 90% van de mensen met RA heeft last van pijnlijke voeten en enkels. Door de RA kan er sprake zijn van een verandering in de vorm van je voeten (afwijkende teenstand/naar binnen zakken van de voeten). Daardoor kan er een hoge druk ontstaan onder je voorvoet. Ook kunnen er huid- en nagelafwijkingen optreden.
- Artrose
Artrose is een aandoening in het kraakbeen van je gewrichten. De belangrijkste taak van kraakbeen is om de uiteinden van je botten te beschermen. Als de laagjes kraakbeen door artrose dunner en zachter worden, brokkelen ze af. Soms verdwijnt het kraakbeen helemaal. Je botuiteinden schuren dan tegen elkaar aan. Daardoor raakt je bot beschadigd of vervormd. Veelvoorkomende voetklachten bij artrose zijn een afwijkende teenstand en pijn aan de binnenzijde van de middenvoet en de enkel.
- Jicht
Bij jicht treedt er een ontsteking op in een gewricht, meestal in de voet of grote teen. De stofwisseling verloopt niet goed, waardoor er te veel urinezuur in het lichaam achterblijft. Daardoor ontstaan uraatkristallen die neerslaan rond de gewrichten. Ook hierbij kunnen huidreacties en nagelafwijkingen ontstaan.
- Spondyloartritis (SpA)
Spondyloartritis is een verzamelnaam voor een groep reumatische ziekten met een aantal gezamenlijke kenmerken, zoals ontstekingen in je gewrichten (artritis), pezen en bindweefsel (enthesitis) maar ook met vergroeiingen van gewrichten (ankylose) bijvoorbeeld in het bekken en de wervelkolom als gevolg van de ontsteking. Ook huid en nagels kunnen ontstoken zijn (psoriasis). Mensen met spondylartritis ervaren vaak klachten in de knieën, enkels en pezen.
Behandelmogelijkheden en zorgverleners
In samenwerking met een expertgroep heeft Dr. Marloes Tenten-Diepenmaat 41 multidisciplinaire aanbevelingen voor de diagnostiek en behandeling van voetklachten bij RA opgesteld. De aanbevelingen bestaan uit drie pijlers: diagnostiek, behandeling en organisatie. Een aantal aanbevelingen van behandeling worden beknopt toegelicht:
- Zooltherapie en orthopedische schoenen
Het doel van zooltherapie is het verminderen van pijn en het verbeteren van zowel fysiek functioneren als de kwaliteit van leven van de persoon met voetklachten. Op maat gemaakte zolen zijn gericht op drukvermindering onder de voorvoeten. Ze worden meestal voorgeschreven in de vroege fase van RA. Op maat gemaakte zolen zijn geschikt bij een afwijkende voetfunctie en wanneer goed passende confectieschoenen ontoereikend zijn. Orthopedische schoenen zijn een passende optie bij langere klachten vanwege een afwijkende voetfunctie, bij schade en/of vervorming van je gewricht(en) en bij standsafwijkingen van de voeten. Er zijn drie soorten orthopedische schoenen: OVAC (confectieschoenen), OSA (volledig op maat gemaakte schoenen) en OSB (deels op maat gemaakte schoenen).
- Multidisciplinaire samenwerking
Diagnostiek en behandeling van voetklachten bestaan uit verschillende onderdelen. Daarom is multidisciplinaire samenwerking belangrijk. Het combineren van medische en niet-medische disciplines is nodig om de behandeling te optimaliseren. Denk hierbij aan een samenwerking tussen bijvoorbeeld de reumatoloog, revalidatiearts of orthopedisch chirurg en podotherapeut, orthopedisch schoenmaker of fysiotherapeut.
Wat kan je zelf doen?
Een gezonde leefstijl (voldoende beweging, gezonde voeding, balans tussen inspanning en ontspanning) is natuurlijk voor iedereen van belang. Bij mensen met reuma is dit extra belangrijk. Goede voetverzorging is ook belangrijk. Was je voeten dagelijks (zonder zeep), droog ze goed af (met name tussen de tenen) en draag schone, katoenen sokken. Controleer je voeten, tenen en nagels ook dagelijks op wondjes. Als het fysiek niet meer lukt om zelf je voeten te verzorgen, ga dan naar een medisch pedicure. Daarnaast zijn goede schoenen van belang. Let erop dat je schoen een verstelbare wreefsluiting heeft, dat je schoen voldoende ruimte biedt als deze hoger aansluit, dat de hak van je schoen tussen de 1en 3 cm uitkomt en dat het buigpunt van je schoen zich bevindt ter hoogte van de bal van de voet.
Afsluiting
RZN wil Marloes Tenten-Diepenmaat hartelijk bedanken voor haar interessante presentatie.
Volgend webinar op 20 november
Op zaterdag 20 november 2021 organiseert RZN een webinar over ‘Reuma en mindfulness’. Interesse? Meld je dan aan via: [email protected]
Eerdere webinars
Ben je benieuwd naar de webinars die RZN eerder al heeft georganiseerd? Klik dan hier.
Lees ook
- Ben je geïnteresseerd in dit onderwerp en wil je er graag meer over lezen? Dan is het boek ‘Voeten en Reuma’ van Margreet van Putten en Elleke Huijbrechts een aanrader.
- Daarnaast is het volledige proefschrift van Dr. Marloes Tenten-Diepenmaat gepubliceerd onder de naam ‘Management of foot problems in patients with rheumatoid arthritis‘.
