Terugblik webinar ‘Reuma en osteoporose’
Op 12 februari organiseerde de Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland (RZN) een webinar over Reuma en osteoporose. Gastspreker Peter van den Berg is verpleegkundig specialist fracturen en osteoporose bij het Reinier de Graaf ziekenhuis in Delft. Hij besprak onder andere wat osteoporose is, hoe het ontstaat en hoe je het kunt voorkomen of behandelen.
Wat is osteoporose?
Osteoporose, oftewel botontkalking, is een chronische aandoening van het botstelsel. Door osteoporose neemt de botsterkte af, waardoor de kans op botbreuken groter wordt. Bot bestaat eigenlijk uit twee soorten bot: compact bot (buitenkant) en spongieus bot (binnenkant). Het spongieuze bot heeft een honingraat achtige structuur en is stevig door allerlei kleine dwarsverbindingen. Het compacte bot vormt een harde, dikke beschermlaag om het spongieuze bot heen. Bij osteoporose treden er veel zogeheten microfracturen op. Dit betekent dat er scheurtjes en kleine breuken ontstaan in de dwarsverbindingen van het (spongieuze) bot. Daardoor neemt de botsterkte af, en is er sneller sprake van een botbreuk.
De cijfers
Osteoporose komt vooral voor bij 50-plussers, omdat de botsterkte na die leeftijd meestal (flink) afneemt. In Nederland zijn er per jaar rond de 130.000 botbreuken bij mensen ouder dan 50 jaar. Zo’n 35 tot 40% van de botbreuken bij ouderen is gerelateerd aan osteoporose. Naar verwachting neemt dit aantal de komende jaren verder toe, door de ouder wordende bevolking.
Risicofactoren voor osteoporose
Osteoporose komt dus vooral voor bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. Binnen die groep van 50-plussers bestaan er natuurlijk nog grote verschillen. Sommige mensen hebben meer kans op het krijgen van osteoporose dan anderen. Er zijn namelijk verschillende risicofactoren die deze kans vergroten. Een aantal van die risicofactoren zijn:
- Erfelijke aanleg
- Vrouwelijk geslacht
- Gebrek aan lichaamsbeweging
- Laag lichaamsgewicht (minder dag 60 kg en/of BMI onder de 20)
- Eerder doorgemaakte botbreuken
- Vitamine D tekort
- Risico verhogende medicatie (waaronder prednison!)
Verschil tussen mannen en vrouwen
Er is een vrij groot verschil tussen mannen en vrouwen wat betreft het krijgen van osteoporose. Bij een vrouw is deze kans groter dan bij een man. Dat komt doordat mannen gemiddeld genomen een sterker botstelsel hebben dan vrouwen. Bovendien neemt de botsterkte bij vrouwen wanneer ze rond de 50 zijn (tijdens de overgang) al flink af. Bij mannen begint dit meestal pas rond hun zeventigste.
Behandeling van osteoporose
Een échte behandeling van osteoporose bestaat eigenlijk niet. Dat komt doordat osteoporose een systemische botziekte is, oftewel een systematische achteruitgang van het botstelsel. Het behandelen en weer beter maken is dus niet echt mogelijk. Wel kan het risico op botbreuken verkleind worden. Dit kan met of zonder medicatie. Voldoende lichaamsbeweging en het aanvullen van je voeding met vitamine D en calcium zijn dingen die je zelf kunt doen. Daarnaast is het natuurlijk belangrijk om vallen te voorkomen.
Zelf botbreuken voorkomen
Tijdens het webinar kwam ook aan bod hoe je een botbreuk kan voorkomen. Een belangrijke factor voor het voorkomen van botbreuken is het voorkomen van vallen. Daarvoor is een veilige omgeving van belang. Met name in en rondom huis heb je de veiligheid (deels) zelf in handen. Zorg bijvoorbeeld voor een stabiele ondergrond. Hoogteverschillen, maar ook vloerkleden kunnen ervoor zorgen dat je struikelt en valt. Ook de trap kan gevaarlijk zijn en in de badkamer is het valrisico doorgaans ook wat hoger dan in de rest van het huis. Hulpmiddelen zoals een traplift of handvaten kunnen dus handig zijn. Als je niet meer goed ter been bent, kan een rollator goed van pas komen.
De rol van ziekenhuizen
Je kunt zelf dingen doen om botbreuken te voorkomen. Tijdens het webinar vertelt Peter dat ook ziekenhuizen hierin een rol hebben. Veel ziekenhuizen hebben daarom een Fractuur Preventie en Osteoporose Polikliniek. Slechts 30% van de patiënten bezoekt die polikliniek na een botbreuk ook daadwerkelijk, terwijl zo’n bezoek erg belangrijk kan zijn. In het ziekenhuis kan namelijk een DXA-scan worden gemaakt die kan meten of er sprake is van osteoporose of niet. Houd de eerdergenoemde risicofactoren dus goed in de gaten, maar laat na een fractuur ook zeker een scan maken in het ziekenhuis. En als de zorgverlener het niet zelf aanbiedt, vraag er dan gerust naar.
