In Nederland hebben ongeveer 1,95 miljoen mensen een vorm van reuma. Dit betekent dat 1 op de 9 Nederlanders om moet gaan met de gevolgen van deze chronische aandoening. Uit onderzoek blijkt dat 50% van de mensen met reuma onbegrip ervaart vanuit hun omgeving. Maar hoe ga je nou om met onbegrip vanuit je omgeving? Hoe houd je jezelf mentaal gezond als je dagelijks beperkingen ervaart door je reuma? Toon van Helmond (gezondheidspsycholoog en ervaringsdeskundige) gaf antwoord op deze vragen tijdens het webinar ‘Reuma en je mentale gezondheid’ op 17 april.
Onderzoek naar reuma en mentale gezondheid
Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 1 op de 6 mensen met reumatoïde artritis last heeft van een depressieve stoornis. Een depressieve stoornis betekent dat je echt een diagnose van een psychiater hebt gekregen. Als je het wat breder trekt, heeft 14-48% van de mensen met reumatoïde artritis last van depressieve klachten. Depressieve klachten kunnen sterk overeenkomen met klachten van reuma, denk bijvoorbeeld aan vermoeidheid. Daarom wordt een depressie vaak over het hoofd gezien bij mensen met reuma. Depressieve mensen met reuma hebben meer last van pijn, ontstekingen, beperkingen, zijn minder therapietrouw en hebben een verhoogde kans op ernstige complicaties. Hier speelt het kip-ei probleem een rol. De vraag is of depressieve klachten leiden tot meer complicaties, of dat de complicaties leiden tot meer depressieve klachten. Het is vooral van belang om te weten dat depressieve klachten en de complicaties elkaar beïnvloeden. Het is belangrijk om hier aandacht aan te besteden.
Naast depressieve klachten kan angst ook een rol spelen bij mensen met reuma. Mensen met reuma kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met paniekaanvallen. Aan de andere kant is er uit onderzoek gebleken dat mensen met reuma wel een verminderde kans hebben op schizofrenie.
Omgaan met reuma: wat werkt niet?
Er is ook onderzoek gedaan naar wat wel en niet werkt in het omgaan met reuma. Opvallend is dat er meer bekend is over wat niet werkt, dan over wat wel werkt. Een van de dingen die niet werkt bij reuma is ‘catastroferen’. Hierbij denk je over je pijn en klachten in de termen van een ramp. Bijvoorbeeld: “Met deze pijn kun je niet leven”. Bij cognitieve therapie krijg je therapie in hoe je tegen een situatie aan kan kijken. Iets anders wat niet goed werkt is ‘pijnvermijdende coping’. In dit geval zal iemand zo min mogelijk ondernemen, om daardoor zo min mogelijk pijn te ervaren. Ook het gevoel hebben dat je geen controle hebt over je situatie gaat meestal gepaard met negatieve uitkomsten. Hierbij speelt een gevoel van machteloosheid een grote rol. Het is dan belangrijk om mogelijkheden te zoeken waar je controle kan ervaren over hoe je je voelt.
Omgaan met reuma: wat werkt wel?
Wat werkt dan wel positief in je omgang met reuma? Optimisme is belangrijk. Daarnaast werkt het positief om je pijn te accepteren. Als je gaat vechten tegen de pijn betekent dit dat je de pijn centraal stelt. Het is bijna paradoxaal, hoe beter je je pijn kan accepteren, hoe minder pijn je hebt. Ook helpt het om actief problemen op te lossen, je activiteit te verhogen en om sociaal actief te blijven.
Verwerking van je aandoening
We hebben allemaal doelen in ons leven. Een chronische aandoening kan serieuze gevolgen hebben voor het behalen van die doelen. Hoe je daarmee omgaat heeft te maken met verwerking. Je hebt verschillende reacties in de verwerking. Deze reacties worden ook wel eens vergeleken met de reacties die je in een rouwproces ziet. Vaak wordt een volgorde weergegeven bij deze reacties, maar in de realiteit zie je mensen heen en weer gaan tussen deze reacties.
- Ontkenning: In deze reactie ontkent iemand de feiten of gevolgen van zijn aandoening.
- Protest: In deze reactie zijn mensen gefrustreerd door hun reuma. Hun reuma hindert hen namelijk in het behalen van hun doelen. Dit kan soms leiden tot agressie, bijvoorbeeld agressie op je eigen lichaam.
- Somberheid: In deze reactie is er verdriet om het verlies. Dit kan erg moeilijk zijn voor de omgeving, want hoe gaan zij hiermee om?
- Acceptie: In deze reactie gaan mensen hun aandoening accepteren. Hier zie je dat mensen soms andere doelen belangrijk gaan vinden, of dat ze hun doelen op een andere manier proberen te bereiken.
Hoe ga je om met onbegrip?
Toon van Helmond heeft tijdens het webinar een simpel schema laten zien over omgaan met onbegrip (zie het plaatje hieronder). Het voornaamste doel is het voorkomen dat je je een slachtoffer gaat voelen van de onbegrip.
Omgaan met reuma in je relaties
In een relatie is het belangrijk dat je kunt praten over je aandoening, en dat je kunt praten over wat je wel en niet kunt. Hulp vragen en accepteren is daar ook een onderdeel van. Er zijn twee scenario’s waarbij het lastig kan worden binnen je relatie. In de eerste situatie is de partner overbezorgd. Hierdoor valt deze partner steeds meer in de rol van een verzorger en ga jij je kleiner en afhankelijker voelen. In de andere situatie gaat de partner afstand nemen door het gevoel van machteloosheid die hij/zij ervaart. Hoe verander je dit? In beide situaties is gesprek ontzettend belangrijk. Vraag aan je partner hoe het voor hem/haar is dat jij reuma hebt, of vraag wat diegene zou helpen om hiermee om te gaan.
Afsluiting
De Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland (RZN) wil Toon van Helmond bedanken voor zijn presentatie. Daarnaast willen wij iedereen bedanken voor hun actieve deelname tijdens het webinar.
Webinar terugkijken?
Elke maand organiseert RZN een webinar. Oude webinars kun je terugkijken via deze link.
Volgend Webinar: Zaterdag 22 mei ‘Reuma en Handtherapie’
Het volgende webinar is gepland op 22 mei en heeft als thema ‘Reuma & Handtherapie’. Houd onze website in de gaten voor meer informatie!
