Syndroom van Sjögren – behandeling

Behandeling
De dokter gaat samen met jou kijken naar de beste medische behandeling met medicijnen voor je klachten. Je kunt hierbij gebruik maken van de 3 goede vragen. Je moet altijd achter je gekozen behandeling staan, want dan heeft een behandeling de beste kans van slagen.

Pijnstillers, die je zelf kunt aanschaffen zonder recept
• Paracetamol (pijnstiller).
Paracetamol helpt tegen pijn en koorts, veroorzaakt geen maagproblemen, geeft meestal geen bijwerkingen en gaat goed samen met andere medicijnen. Paracetamol kun je overal zelf kopen in de winkels en je hoeft dus geen recept van de dokter te hebben.
• NSAID.
Een NSAID is een pijnstiller. NSAID betekent Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs. Deze medicijnen remmen ontstekingen, zwelling, pijn, stijfheid en koorts in je lichaam, maar voorkomen geen schade aan je gewrichten. Ze bevatten geen steroïden, zoals bij corticosteroïden. Je kunt deze medicijnen met de werkzame stoffen diclofenac, naproxen en ibuprofen overal bij de drogist of in de supermarkt kopen. Je koopt de NSAID met een lage hoeveelheid van de werkzame stof. Je hoeft dus geen recept van de dokter te hebben.

Let op! Het is altijd belangrijk om aan de huisarts of je andere dokters te vertellen, dat je al zelf een NSAID bij de drogist of in de supermarkt koopt en gebruikt. Anders kun je teveel van de werkzame stof binnen krijgen, als de huisarts of dokter je een NSAID voorschrijft, die alleen in de apotheek op te halen is met recept.

Behandeling bij de primaire vorm van het syndroom van Sjögren
Droge ogen
• Kunstmatige tranen
Als je last van droge ogen hebt, dan kunnen die worden behandeld met kunstmatige tranen (neutrale oogdruppels). Kunstmatige tranen bevatten een bevochtigingsmiddel, dat het traanvocht in je oog dikker maakt. Dat voorkomt uitdroging en irritatie van het hoornvlies. Er zijn kunsttranen met of zonder conserveermiddel.
• Kappenbril
De kappenbril is een bril waaromheen doorschijnende kapjes zijn aangebracht, die voorkomen dat je traanvocht verdampt door de wind en/of zonlicht. Je kunt beschermkappen als bescherming voor je ogen gebruiken. Als je een kappenbril gebruikt, kan het druppelen met kunstmatige tranen mogelijk verminderd worden.
• Vette oogzalf
De vette oogzalf legt een dun laagje vet aan op het hoornvlies. Je kunt zo uitdroging en ontsteking van het hoornvlies in het oog tegengaan.
• Oogdruppels
Je kunt oogdruppels krijgen, die de ontstekingen in de klieren rond de ogen verminderen en gebruikt worden om de traanproductie te verhogen.

Droge mond, tandbederf en infecties
• Droge mond
Bij een droge mond kun je regelmatig slokjes water te drinken en suikervrije snoepjes, suikervrije kauwgom of speekselvervangers gebruiken. Poets je tanden regelmatig en laat de tandarts het tandplak op je tanden weghalen.
• Kunstspeeksel
Het verdikkingsmiddel in het kunstspeeksel (speekselvervanging) zorgt ervoor, dat de gel langer aan de slijmvliezen in je mond en keel blijft kleven, wat je droge mond vochtig houdt.
• Pilocarpine of cevimuline
Dit zijn medicijnen op recept van je dokter, die de speekselafvoer stimuleren en zorgen voor een grotere afgifte van speeksel in je mond.
• Tandbederf en slecht gebit
Als je iedere dag goed je tanden poetst en flost, kun je tandbederf en een slecht gebit, als gevolg van een droge mond, voorkomen.
• Natriumfluoride
Je hebt meer kans op tandbederf bij een droge mond. Het gebruik van natriumfluoride als mondspoeling kan dit tandbederf voorkomen. Er kan ook een speciale tandgel met natriumfluoride worden voorgeschreven.
• Anti-schimmel behandeling
Als je een schimmelinfectie krijgt, is een anti-schimmel behandeling nodig.

Nasale droogheid
Je kunt een neusspray en een neusspoeling gebruiken om de nasale droogheid in je neus te verbeteren. Een neusspray bevochtigt je droge neusslijmvlies. Een neusspoeling wordt gebruikt voor het reinigen van je neus(bijholten) met nasaal spoelzout.

Droge huid
Je droge huid kun je behandelen met een vochtinbrengende 100% zeepvrije douchegel en lotion.

Droge vagina
Is er geen infectie, dan kun je middelen gebruiken, die het nog aanwezige vocht in de vagina langer vasthouden. Je kunt, als je sex hebt, een glijmiddel gebruiken, dat verkrijgbaar is bij de apotheek.

Maagzuurklachten
Als je last van maagzuur (zure reflux) hebt, kunnen medicijnen tegen maagzuur, zoals een protonpompremmer en H2-blokkers, dat verminderen.

Spier- en gewrichtsklachten
Als je ontstekingen in je gewrichten, spieren en zenuwen krijgt, kunnen die worden behandeld met pijnstillers en ontstekingsremmende medicijnen.
• NSAID
NSAID betekent Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drug en wordt gebruikt als pijnstiller. Deze medicijnen hebben als werkzame stoffen ibuprofen, naproxen en diclofenac. Ze remmen de aanmaak van het hormoon prostaglandine, waardoor pijn, koorts en je ontsteking afnemen. Een hormoon is een stofje, dat je lichaam zelf aanmaakt en dat via de bloedbaan je organen en weefsels aanstuurt om allerlei lichaamsfuncties te regelen, zoals je bloeddruk. Prostaglandines zijn nauw betrokken bij de vorming van maagslijmvlies en hebben zo een beschermende werking op de maagwand. Als je langere tijd een NSAID met een hogere hoeveelheid werkzame stof gebruikt, dan wordt je maagslijmvlies steeds dunner en kan de maagwand geïrriteerd raken door het maagzuur. Je krijgt daarom ook een maagzuurremmer voorgeschreven. NSAIDs remmen ontstekingen, zwelling, pijn, stijfheid en koorts in je lichaam, maar voorkomen geen schade aan je gewrichten. De medicijnen bevatten geen steroïden, zoals bij corticosteroïden. Bij de dokter krijg je een hogere hoeveelheid van de werkzame stof voorgeschreven op recept.
• Corticosteroïden
Zijn je klachten ernstig of reageert je lichaam niet op de medicijnen, die je ontstekingen moeten afremmen, dan kan je dokter een corticosteroïd met de werkzame stof prednison voorschrijven. Corticosteroïden zijn medicijnen, die de afweerreactie in je lichaam versterken en je ontstekingen onderdrukken. Een corticosteroïd is een kunstmatig gemaakt bijnierschorshormoon uit de fabriek. De werking van dit medicijn is hetzelfde als dat van het natuurlijke hormoon, dat je lichaam in je bijnieren (bijnierschors) aanmaakt. Je dokter schrijft een hoeveelheid corticosteroïd voor, die hoger is dan je lichaam normaal aanmaakt in je bijnieren. Zo kunnen de ontstekingen in je lichaam onderdrukt worden.
• csDMARD
Een conventional synthetic Disease-Modifying Anti Rheumatic Drug is een langzaam werkende reumaremmer. Het is geen pijnstiller. De csDMARDs onderdrukken je afweersysteem, zodat de chronische ontstekingen in je gewrichten afnemen en stoppen. Pas twee tot drie maanden na de start van een behandeling ga je merken, dat de ontstekingen in je gewrichten afnemen. De pijn wordt dan minder, je hebt minder zwellingen en je gewrichten voelen minder stijf aan. Onder csDMARDs vallen werkzame stoffen als methotrexaat, sulfasalazine, goud, hydroxychloroquine, azathioprine, leflunomide en ciclosporine. De werkzame stof hydroxychloroquine kan bij sommige mensen met het syndroom van Sjögren gewrichtspijn en huiduitslag verminderen.
Voor onderdrukking van de ontstekingen, zwelling en pijn in de eerste weken van je behandeling kan je dokter ook een ontstekingsremmende pijnstiller (NSAID) of een ontstekingsremmer (corticosteroïd) erbij voorschrijven.
• bDMARD
Een biological Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drug is een biologisch medicijn, dat je afweersysteem kan versterken. Als je gezond bent, dan maakt je afweersysteem zelf genoeg antistoffen aan om zich te verdedigen tegen ziekteverwekkers, zoals virussen en bacteriën. Als je een chronische ontstekingsziekte hebt, gebeurt dat niet goed en vallen je witte bloedcellen ook je gezonde eigen lichaamscellen aan. TNF-alfaremmers en Interleukine-remmers zijn biologicals (bDMARDs). Je dokter zal eerst controleren of je geen andere infecties, tuberculose, kans op hartfalen of een kwaadaardige ziekte hebt. Deze kunnen verergeren door een behandeling met een biological en moeten dus eerst worden behandeld door je dokter. De werkzame stoffen abatacept en rituximab blokkeren de werking van bepaalde eiwitten, die bij mensen met het syndroom van Sjögren vaak in verhoogde mate aanwezig zijn in het bloed. Ze blokkeren zo ontstekingsreacties in je lichaam.
• Biosimilar
Een biosimilar is een biologisch medicijn, dat erg lijkt op het originele medicijn, de biological. De originele biological (bDMARD) wordt ook wel het referentiemedicijn genoemd. Als het referentiemedicijn een aantal jaren op de markt is, mogen andere fabrikanten het namaken. Omdat biologische medicijnen gemaakt worden door een levend organisme, zijn ze nooit helemaal hetzelfde. Dit geldt zowel voor de originele biologicals als de biosimilars. Een biosimilar werkt even goed en is even veilig als een biological.

Lever-, nier- en longaandoeningen
Je dokter kan ernstige lever-, nier- en longaandoeningen behandelen met corticosteroïden en immunosuppressiva, zoals azathioprine, cyclofosfamide en mycofenolaat mofetil.
• Corticosteroïden
Zijn je klachten ernstig of reageert je lichaam niet op de medicijnen, die je ontstekingen moeten afremmen, dan kan je dokter een corticosteroïd met de werkzame stof prednison voorschrijven. Corticosteroïden zijn medicijnen, die de afweerreactie in je lichaam versterken en je ontstekingen onderdrukken. Een corticosteroïd is een kunstmatig gemaakt bijnierschorshormoon uit de fabriek. De werking van dit medicijn is hetzelfde als dat van het natuurlijke hormoon, dat je lichaam in je bijnieren (bijnierschors) aanmaakt. Je dokter schrijft een hoeveelheid corticosteroïd voor, die hoger is dan je lichaam normaal aanmaakt in je bijnieren. Zo kunnen de ontstekingen in je lichaam onderdrukt worden.
• Immunosuppressiva
Dit zijn medicijnen, die je afweersysteem en de afweerreacties onderdrukken. Immunosuppressiva worden gebruikt als je afweersysteem de eigen gezonde lichaamscellen gaat aanvallen. Omdat immunosuppressiva het afweersysteem verzwakken, onderdrukken ze de afweerreactie. Er zijn veel verschillende immunosuppressiva, zoals azathioprine, cyclofosfamide en mycofenolaat mofetil. Deze medicijnen worden alleen voorgeschreven bij ernstige ontstekingen in je organen, bijvoorbeeld in de longen of nieren. Onder invloed van deze medicijnen nemen de ontstekingen af en wordt de ziekte rustiger, waardoor de klachten verdwijnen of verminderen.

Behandeling bij de secundaire vorm van het syndroom van Sjögren
Als je de secundaire vorm van het syndroom van Sjögren hebt, heb je er ook een andere reumatische ziekte bij, zoals reumatoïde artritis (RA), systemische sclerose (SSc) of systemische lupus erythematodes (SLE). Je wordt ook voor deze ziekten behandeld.