Reumatoïde artritis en de invloed van psychosociale factoren
We weten dat psychosociale factoren een effect hebben op mensen met reumatoïde artritis (RA). Ze kunnen de ziekteactiviteit beïnvloeden. Daarnaast hebben ze ook een effect op hoeveel pijn mensen ervaren en hoe goed ze in het dagelijkse leven kunnen functioneren. Uit onderzoeken die tot nu toe zijn gedaan, komt echter niet naar voren hoe mensen met RA er zelf over denken en wat hun eigen ervaringen zijn. Daarom is er nu een onderzoek gedaan om te luisteren naar wat patiënten zeggen over de psychosociale factoren die ervoor zorgen dat hun ziekte steeds actief blijft en moeilijk onder controle te houden is. Zo kunnen we uiteindelijk de zorg voor patiënten verbeteren.
Wat weten we al over RA en psychosociale factoren?
Het wordt steeds meer erkend dat de ziekteactiviteit bij mensen met RA niet alleen wordt beïnvloed door biologische factoren, maar ook door sociale en psychologische factoren. Sociale factoren (zoals lage opleiding, lage sociaaleconomische status of slechte toegang tot voorzieningen) verhogen de ziekteactiviteit, geven meer pijn, leiden tot slechter dagelijks functioneren en zelfs een hogere sterfte. Bovendien kunnen psychologische factoren (zoals geestelijke gezondheid en welzijn) van invloed zijn op de kwaliteit van leven, pijnverwerking en ziekteactiviteit.
Er komt steeds meer bewijs dat het aanpakken van de psychosociale factoren daarom ook belangrijk is in de behandeling van mensen met RA. Net als medicijnen kan het helpen om de klachten van RA te verminderen.
Waarom dit onderzoek naar psychosociale factoren?
Dit onderzoek had als doel om het perspectief van de mensen met RA te belichten om beter te begrijpen welke psychosociale factoren kunnen zorgen voor het in stand houden van de ziekte. Aan dit kwalitatieve onderzoek deden 45 mensen met RA uit het Verenigd Koninkrijk mee. Ze konden kiezen om deel te nemen aan een interview of een groepsgesprek. Tijdens de interviews en de groepsgesprekken werden mensen gevraagd welke dingen op sociaal en psychologisch vlak het moeilijker of juist makkelijker maken om met de ziekte om te gaan.
Wat komt er uit het onderzoek naar voren?
De deelnemers aan het onderzoek vertelden dat er 6 psychosociale factoren zijn die helpen bij het behandelen en managen van RA. Ze kunnen er aan bijdragen dat de ziekte minder lang actief blijft:
- Levenservaringen en gewoontes die goed zijn voor je lichaam en geest (welzijn): Stressvolle gebeurtenissen en psychische problemen (zoals angst, depressie en slaapproblemen) maken het moeilijker om de behandeling van de ziekte vol te houden. Aan de andere kant: mensen die positief denken, mindfulness, meditatie doen en dingen doen ze leuk vinden ervaren een positief effect op de behandeling en het verminderen van hun klachten.
- Sociaaleconomische omstandigheden: Mensen die beschikken over voldoende geld ervaren minder stress en hebben meer mogelijkheden om goed voor zichzelf te zorgen. Daarentegen: mensen die het financieel moeilijk hebben, hebben bijvoorbeeld vaak geen eigen auto waardoor toegang tot goede zorg buiten de eigen regio moeilijker kan zijn. Ook is het lastiger om goede en gezonde voeding te kopen en de verwarming hoog te zetten.
- Werk en werkomstandigheden: Mensen die stress op het werk ervaren of te maken hebben met een werkomgeving die niet ondersteunend is, ervaren meer pijn en hebben meer psychologische klachten. Meelevende en flexibele collega’s helpt mensen juist: het maakt het mogelijk om verlof te nemen voor een ziekenhuisbezoek of om thuis te werken met flexibele uren. Hierdoor is het makkelijker om de behandeling vol te houden en mensen ervaren minder stress en pijn.
- Gezondheidszorg: Een gemakkelijke en snelle toegang tot een goede arts en goede medicijnen maken het makkelijker om de behandeling te blijven volhouden.
- Kennis en informatie over RA: Mensen gaven aan dat toegang tot medische informatie (bijvoorbeeld via folders, video’s, blogs, social media en informatieve websites) hun vertrouwen vergrootte om hun behandeling te blijven volhouden. Ook vertelden ze dat het hen hoop en steun kan geven. Het lezen van praktische tips kan het dagelijks leven makkelijker maken.
- Steun van vrienden en familie: Mensen kunnen door de ernst van hun klachten buitengesloten worden van sociale activiteiten van familie en vrienden. Hierdoor kunnen mensen zich geïsoleerd en eenzamer voelen. Aan de andere kant: als vrienden en familie weten wat de ziekte inhoudt en er begrip voor hebben, kunnen ze mensen met RA juist ondersteunen en motiveren om hun behandeling vol te houden. Ze kunnen ook afleiding geven en de stemming van mensen verbeteren.
En hoe nu verder?
Dit onderzoek laat zien hoe de verschillende psychosociale factoren een rol spelen bij de manier waarop mensen met RA met hun ziekte omgaan. Ook laat het zien hoe de verschillende sociale en psychologische factoren elkaar op hun beurt weer beïnvloeden. Omdat er zoveel verschillende factoren betrokken kunnen zijn, is er niet één aanpak die voldoet aan de wensen en behoeften van alle patiënten. Wel kwam duidelijk naar voren dat patiënten graag regelmatig met zorgverleners willen praten over hun psychosociale problemen.
Zorgverleners zouden hier dus in de spreekkamer meer aandacht aan kunnen besteden. Indien nodig zouden mensen doorverwezen kunnen worden naar bijvoorbeeld een psycholoog. Uiteindelijk zou door een betere samenwerking tussen ziekenhuizen en geestelijke gezondheidszorg de zorg voor mensen met RA beter passend gemaakt kunnen worden.
Meer lezen
Wil je meer informatie lezen over RA en psychosociale factoren? Dan vind je hier het volledige artikel: Understanding the psychosocial determinants of effective disease management in rheumatoid arthritis to prevent persistently active disease: a qualitative study
Meer informatie over reumatoïde artritis en de rol van psychosociale factoren vind je op de website van de Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland:
- Reumatoide artritis – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Reuma en mentale gezondheid – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Psychosociale risico’s op het werk bij mensen met reuma – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Infotools over de invloed van reuma op jouw gevoelens en sociale leven – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
