Reumamedicatie afbouwen met behulp van een computermodel
Kan een computermodel helpen met het veilig afbouwen van biologicals? Dat is de hoofdvraag van de PATIO-studie. Onderzoekers van het UMC Utrecht ontwikkelden een computermodel. Dat voorspelt op basis van bestaande patiëntgegevens of iemand (verder) kan afbouwen zonder dat de reuma opvlamt. Het model wordt nu getest in een aantal reumacentra waaronder de Sint Maartenskliniek in Nijmegen.
Afbouwen als de ziekte rustig is
“De meest simpele manier om te voorkomen dat iemand een opvlamming krijgt, is om de medicatie helemaal niet af te bouwen. Maar het gebruik van biologicals gaat vaak gepaard met vervelende bijwerkingen. Daarom proberen we de medicatie af te bouwen als de ziekte een tijdje rustig is”, legt reumatoloog en epidemioloog Alfons den Broeder van de Sint Maartenskliniek uit. Hij toonde jaren geleden al aan dat het mogelijk is om biologicals veilig af te bouwen.
“Het probleem met afbouwen is dat sommige mensen last krijgen van opvlammingen. De reuma steekt dan weer de kop op. Bij een kwart van de mensen die een opvlamming krijgt, is deze zo mild dat ze het niet eens merken. Maar het grootste deel heeft wel echt last van een flare en sommigen moeten thuisblijven of zich ziekmelden. En die opvlammingen willen we natuurlijk graag voorkomen. Als we goed kunnen voorspellen dat een patiënt de medicijnen echt nodig heeft, gaan we de dosering natuurlijk liever niet verlagen”, zegt Den Broeder.
Computermodel dat zich aanpast
Epidemioloog Paco Welsing en zijn onderzoeksgroep uit het UMC Utrecht hebben op basis van de onderzoeksgegevens uit eerdere studies een voorspelmodel gemaakt. Welsing: “In dat computermodel kun je allerlei gegevens stoppen. Simpele dingen als leeftijd, geslacht, gewicht, functioneren, bloedwaarden, de hoogte van de ziekteactiviteit en hoe het met de reuma over een bepaald verloop van tijd gaat. Met dit model hopen we opvlammingen te voorkomen en toch maximaal af te bouwen bij de mensen bij wie dit kan”. “De computer berekent het risico op een opvlamming steeds opnieuw”. Het computermodel maakt gebruik van dynamische predictie. Welsing: “Dat betekent dat het model het risico op een opvlamming steeds opnieuw berekent op basis van de meest actuele gegevens tot dat moment. Het model krijgt dus steeds meer informatie op basis waarvan het de nieuwe ideale dosering berekent. Vervolgens geeft het een behandeladvies en een advies of je wel of niet verder kunt afbouwen.”
Testen van het computermodel
In de PATIO-studie gaan de onderzoekers het voorspelmodel testen. In totaal doen 160 reumapatiënten mee gedurende 18 maanden. De helft bouwt af volgens de standaardmethode. Hierbij stelt de reumatoloog de dosis in op basis van de DAS-score. Die score geeft de ziekteactiviteit weer. Bij de andere 80 deelnemers zetten de behandelaars het computermodel in. Welsing: “Op het moment dat het model een hoger risico op opvlammingen voorspelt, stoppen we met afbouwen. Dat betekent dat de patiënt de dosis die hij op dat moment heeft, behoudt. Ons doel is om een vergelijkbare hoeveelheid medicatie af te bouwen als met de reguliere afbouwmethode, maar met de helft minder flares.” Het onderzoek is eind vorig jaar gestart en duurt drie jaar. Welsing: “Het afbouwen gebeurt in vier stappen, waarbij om de drie maanden een stukje verder wordt afgebouwd. En we willen natuurlijk meten of mensen die op de optimale dosis staan, stabiel blijven. Dus vandaar dat we ze langer volgen.”
Niet vaker naar het ziekenhuis
De deelnemers hoeven voor deze studie geen extra onderzoeken te doen of vaker naar het ziekenhuis te komen. Welsing: “We gebruiken de gegevens die tijdens de reguliere controles worden verzameld om te onderbouwen wat de volgende behandelstap is. Computermodellen kunnen vaak toch meer uit die berg van gegevens halen dan wij mensen kunnen. Zo kunnen we de zorg voor mensen met reuma verbeteren”. De onderzoekers nemen alle biologicals mee, behalve rituximab. Over de TNF-alfaremmers is de meeste informatie beschikbaar. “Maar andere biologicals worden op dezelfde manier afgebouwd. We verwachten daarom weinig verschil tussen de verschillende soorten biologicals”, zegt Welsing.
Afbouwen met zo min mogelijk opvlammingen
In Nederland zijn ongeveer 80 duizend mensen met reuma onder behandeling van een reumatoloog. Volgens Alfons den Broeder gebruiken 30 duizend reumapatiënten een TNF-alfablokker. Den Broeder: “Hiervan zit zo’n 30 procent nog steeds op de voorgeschreven dosering. Ongeveer de helft is het gelukt om af te bouwen. Die groep gebruikt nog maar de helft of een kwart van de dosering. En 20 procent is helemaal gestopt. Hier staat tegenover dat nu ongeveer driekwart van de mensen een keer een opvlamming krijgt. We hopen dat we met behulp van het computermodel ongeveer de helft van de totale hoeveelheid medicatie kunnen afbouwen met zo min mogelijk opvlammingen.”
De PATIO-studie is niet het enige onderzoek dat verantwoord afbouwen in kaart wil brengen. Den Broeder noemt het ADDORA-onderzoek, een samenwerking tussen het Amsterdam UMC en de Sint Maartenskliniek. “Dit onderzoek richt zich op mensen met reuma die adalimumab gebruiken. Het vergelijkt de normale manier van afbouwen met afbouwen op basis van spiegelmetingen. Hierbij meet je de hoeveelheid geneesmiddel in het bloed van de patiënt. We willen weten of je bij mensen die een grote hoeveelheid geneesmiddel in hun bloed hebben, misschien makkelijker kunt afbouwen. Al dit soort onderzoek biedt hoop dat afbouwen van reumamiddelen nog veiliger wordt dan het al is”, aldus Alfons den Broeder.
Bron: Dit nieuwsbericht is overgenomen uit ReumaMagazine 4 (2022)
Lees ook
Afbouwen medicatie met een computer – Nieuwsbericht Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
