Osteoporose – osteopenie

Osteopenie bij osteoporose

Osteopenie betekent letterlijk een tekort aan bot (osteon = bot, penia = tekort). Dit betekent niet, dat je niet genoeg botten in je lichaam hebt, maar dat je botten minder ‘botmassa’ hebben. Botten bestaan onder andere uit kalk (calcium), fosfor, merg en andere stoffen. Deze stoffen vormen een hechte structuur met kleine openingen ertussen. Als de botdichtheid van je botten goed is, dan heb je gezond, stevig bot. Maar worden die kleine openingen in het bot steeds groter en groter, dan wordt het bot poreuzer en daarmee steeds minder stevig: de botdichtheid neemt af.

Osteoporose betekent letterlijk poreus bot of bot met gaten. De grens tussen osteopenie en osteoporose is moeilijk aan te geven. Formeel wordt de term osteoporose gebruikt, wanneer door middel van een DEXA-scan een T-waarde van -2,5 (of lager) is vastgesteld. Bij een T-score tussen de -1 en -2,5 is er sprake van osteopenie.

Osteopenie is voorstadium osteoporose

Je merkt niets van de osteopenie, er is geen pijn en je hebt geen lichamelijke klachten. Als er nog meer botverlies optreedt, kan osteopenie overgaan in osteoporose (botontkalking). Bij osteoporose is de botdichtheid zo laag geworden, dat je botten heel gemakkelijk kunnen breken. Door ingezakte wervels of botbreuken kun je pijnklachten krijgen.

Ontstaan osteopenie

In je botten wordt voortdurend nieuw botweefsel aangemaakt en oud botweefsel afgebroken. Er wordt jaarlijks meer dan 10% van je botten vernieuwd. In je kindertijd maakt je lichaam meer bot aan, dan het afbreekt. Die botaanmaak neemt nog verder toe als je (als kind en als volwassene) veel beweegt. Rond je 30ste jaar is de dichtheid van je botten (botmassa) het grootst.
Na je 45ste jaar wordt er meer bot afgebroken dan aangemaakt. Het geleidelijke proces van botverlies noemen we osteopenie. Als de botdichtheid vervolgens nog verder afneemt door de botafbraak, dan kan dit overgaan in osteoporose.

Wie kunnen osteopenie krijgen?

Iedereen kan osteopenie krijgen, maar het komt vaker voor bij vrouwen. Vrouwen maken in de overgang minder het geslachtshormoon oestrogeen aan, waardoor bij hen de botafbraak sneller gaat dan bij mannen. Als de vorming van het vrouwelijke geslachtshormoon grotendeels ophoudt tijdens en na de overgang, is er in de botten een versnelde afbraak van het botmineraal. Dit zorgt er voor dat osteopenie en osteoporose vaker bij vrouwen voorkomen.

Indeling in stadia osteoporose

De indeling van de World Health Organisation (WHO) is gebaseerd op de botmineraaldichtheid (T-score) en het wel of niet aanwezig zijn van osteoporotische fracturen. De diagnose osteoporose kan alleen gesteld worden als er een botmineraaldichtheidsmeting (DEXA-scan) is gedaan. De indeling in stadia is:
• Normaal
– de botmineraaldichtheid (T-score) is niet meer dan 1 standaarddeviatie (SD) lager dan de gemiddelde botdichtheid bij jonge volwassenen (‘piekbotdichtheid’). Een standaarddeviatie (SD) is een afwijking van het standaardgetal.
• Een osteoporotische wervel
– 1e stadium: Osteopenie.
De botmineraaldichtheid (T-score) is verminderd, maar er is nog geen sprake van osteoporose. De botmineraaldichtheid ligt tussen 1 en 2,5 SD onder de gemiddelde botdichtheid bij jonge volwassenen. Een standaarddeviatie (SD) is een afwijking van het standaardgetal.
– 2e stadium: Osteoporose.
De botmineraaldichtheid (T-score) ligt meer dan 2,5 SD onder de gemiddelde botdichtheid bij jonge volwassenen. Een standaarddeviatie (SD) is een afwijking van het standaardgetal.

Meer informatie osteoporose

Botten en gewrichten
Leids Universitair Medisch Centrum I Botaanmaak en botafbraak I https://youtu.be/ge3pI8kLL90?si=V2LE-0XE-68jTBw1
Reade Revalidatie & Reumatologie – Reade Osteoporose I https://youtu.be/VYzlwNcqy54?si=ob8939XGXi9gzX5o
Sint Maartenskliniek – Osteoporose – Gek van Geneesmiddelen I https://youtu.be/FjLXeurdArg?si=OM1Yetm5aJsqs6Sp
ReumaNet – Osteoporose: Wees alert! I https://youtu.be/zEWO4SMPmNQ?si=SMyjJ-xsoQXekDoh
MediaplanetBE – Osteoporose I https://youtu.be/7tKDagRrTD4?si=N02joJh2ZD_Op0GR
Thuisarts.nl – Werken aan sterke botten – Huisartsencentrum Klein Iterson Gouda I https://youtu.be/peqbRjNl1Ic?si=8oUyzbdIYi0taoMv
ReumaZorg Nederland – Webinar Reuma en osteoporose I https://reumazorgnederland.nl/webinars-2022/

Amgen I Postmenopausal Osteoporosis I https://youtu.be/c5tc01WFYks
Amgen I Introduction to Bone Biology I https://youtu.be/inqWoakkiTc
Amgen I Osteoblasts and Osteoclasts I https://youtu.be/78RBpWSOl08
Amgen I Bone Remodeling and Modeling I https://youtu.be/0dV1Bwe2v6c
Osmosis from Elsevier – Bone remodeling and repair I https://youtu.be/Ei4seya3dOg?si=s7Y8mkD67dK_3Fwk
Amgen I Regulation of Osteoclast Activity I https://youtu.be/GpMV197xZXc
Amgen I Anatomy of a Fracture as a Result of Systemic Bone Loss I https://youtu.be/P5HwYWShBhw
Amgen I Sclerostin I https://youtu.be/ajsioxRrf1I

Medvibe – Anatomie les 1: Basisbegrippen I https://youtu.be/CRA4Ut2vgAI?si=OQsaLyo2jkBmjTwh
Medvibe – Anatomie les 2: Bindweefsel I https://youtu.be/ntZp1nRUFk8?si=yimMB2dkDqirHkNz
Medvibe – Anatomie les 3: Osteologie I https://youtu.be/0AE9_vZqij8?si=ZgZVvn2X5PM8kWBU
Bioritology – Functies en bouw van het skelet/botten I https://youtu.be/DSDse3DV5OE?si=NefS3V1e8GAbUkIM
Medvibe – Anatomie les 4: Gewrichten I https://youtu.be/2YQ6EOeiQck?si=Mtqn7hKKRXyrNz_F
Bioritology – Soorten en bouw van gewrichten I https://youtu.be/_vduJjoPyCY?si=p20RaoZLnnO2w_ER
Bioritology – Botverbindingen – gewrichten, kraakbeen, vergroeien, naadverbinding I https://youtu.be/5IgqjPdMQzE?si=5qbfUPXmuXLUKRGL
Bioritology – Verandering in botsamenstelling I https://youtu.be/_K7s9NYeM_c?si=-SKj6uo20iD2bfNA
Medvibe – De Rug Les 1: Overzicht van de rug I https://youtu.be/YMSyRJmJxyg?si=vMu_mvd–4Y-PjtP
Medvibe – De Rug les 2: Kenmerken van de wervels I https://youtu.be/k7HHqvwTbXw?si=UWGOL2Fi4h8a82SF
Medvibe – De Rug les 3: Cervicale wervels I https://youtu.be/4mG7uwitGzo?si=a841Q6hZ_vFOrkKI
Medvibe – De Rug les 4: C1, de Atlas I https://youtu.be/5w7NtRQ7Zi4?si=C_TrKbHo2kTBjK45
Medvibe – De Rug les 5: C2, de Axis I https://youtu.be/1FCn6tnLDsY?si=iTG9G6YavFkjWR7J
Medvibe – De Rug les 6: Thoracale wervels I https://youtu.be/RIagMjq1o14?si=zcONFlGM993K5N1r
Medvibe – De Rug les 7: Lumbale wervels I https://youtu.be/oRyA5CCRpeg?si=xvXpl6lh7GD854ia
Medvibe – De Rug les 8: Os Sacrum I https://youtu.be/vM7NS1QxugQ?si=616OyeVMioSD5t4c
Medvibe – De Rug les 9: Os Coccygis (staartbeen) I https://youtu.be/VDPpsUKET38?si=-MskIqV7KL5OHm8d
Medvibe – De Rug les 10: Gewrichten van de rug I https://youtu.be/QJCjsC2ZcvY?si=FXJdO0XBvxwmP_hW
Medvibe – De Rug les 11: Ligamenten van de rug I https://youtu.be/54lxdntQ16c?si=jT14j0m8-6O4OatE

Spieren
Medvibe – Anatomie les 5 Deel 1: Spierweefsel I https://youtu.be/qV2h2bidbmI?si=T_2kipQMVg-ohVBa
Medvibe – Anatomie les 5 Deel 2: Spiercontractie I https://youtu.be/oigA213NDTk?si=3VIetD4pjn1vCOt_
Medvibe – Anatomie les 5 deel 3: Spiernamen I https://youtu.be/BIsY6DF_VpA?si=VQAcHxF7qzDrpzyW
Bioritology – Bouw en werking van spieren I https://youtu.be/emwHc1e58Gw?si=2cgNCH-gBim3_O9z
Bioritology – Antagonisten en onwillekeurige/willekeurige spieren I https://youtu.be/ea5BCzutcWk?si=KxOnhWeuHwMLoLH0
Medvibe – De Rug les 12: De spieren van de rug. Deel 1 I https://youtu.be/l90JXHYd1io?si=-b3vweiGKlQ3xmhO
Medvibe – De Rug les 13: De spieren van de rug deel 2 I https://youtu.be/9k3StjD3VEs?si=FbXCcEe5S-FdWCJz
Medvibe – De Rug les 14: De spieren van de rug deel 3 I https://youtu.be/uDyTi1ZIBnQ?si=sjLyl5KOd_xpVrBc

Webinar Reuma en osteoporose. Osteoporose, oftewel botontkalking, is een chronische aandoening van het botstelsel. Door osteoporose neemt de botsterkte af, waardoor de kans op botbreuken groter wordt. Peter van den Berg, verpleegkundig specialist fracturen en osteoporose bij het Reinier de Graaf ziekenhuis in Delft, vertelt over onder andere wat osteoporose is, hoe het ontstaat en hoe je het kunt voorkomen of behandelen.