In hoeverre lijken studies bij dieren op de studies bij mensen als het gaat om het testen van de effectiviteit van een medicijn? Onderzoeker Cathalijn Leenaars vergeleek de studies bij dieren en bij mensen naar de effectiviteit van methotrexaat voor reumatoïde artritis (RA). Hieruit kwamen een aantal opvallende verschillen.
Onderzoek naar het effect van een medicijn
Dierstudies worden vaak ingezet om te helpen voorspellen of een medicijn het gewenste effect zal hebben bij mensen. Als een medicijn effectief blijkt bij dieren, dan wordt de effectiviteit van een medicijn verder onderzocht bij mensen.
Onderzoeksopzet moet vergelijkbaar zijn
Het is belangrijk dat de onderzoeksopzet van de studies bij dieren en mensen zo veel mogelijk op elkaar lijkt. Zo weet je met meer zekerheid dat verschillen/overeenkomsten in resultaten in beide studies niet te maken hebben met een andere onderzoeksopzet maar met verschillen tussen dier en mens. Bijvoorbeeld: In een dierstudie wordt een medicijn getest bij jonge gezonde dieren. Het medicijn wordt toegediend met een injectie. In vervolg op de dierstudie wordt hetzelfde medicijn getest bij oudere mensen die, naast de aandoening waarvoor het medicijn bedoeld is, ook nog andere aandoeningen hebben. Deelnemers aan de studie krijgen het medicijn in tabletvorm toegediend.
De opzet van het onderzoek bij dieren en bij mensen is in het bovenstaande voorbeeld verschillend. Daardoor is het lastig om de resultaten van beide studies eerlijk met elkaar te vergelijken.
Vergelijking van studies bij dieren en bij mensen
Cathalijn Leenaars vergeleek de opzet van dierstudies met die van studies bij mensen. Zij onderzocht specifiek studies naar de effectiviteit van het medicijn methotrexaat voor het behandelen van reumatoïde artritis.
Veel jonge, mannetjes proefdieren en onvolledige verslaglegging
Cathalijn analyseerde samen met haar collega-onderzoekers 147 publicaties van dierstudies en 512 publicaties van studies met mensen. Uit de analyse kwamen belangrijke verschillen naar voren. In dierstudies werden bijvoorbeeld meer mannelijke dieren gebruikt, terwijl reumatoïde artritis vaker voorkomt bij vrouwen. Ook de leeftijd van de proefdieren bleek, omgerekend naar mensenjaren, gemiddeld jonger te zijn dan de gemiddelde leeftijd van mensen die RA hebben. Veel studies hebben de manier waarop de experimenten zijn uitgevoerd niet volledig beschreven in hun publicatie.
Meer onderzoek nodig naar betere voorspellende waarde
Ondanks deze verschillen werkt het medicijn methotrexaat goed tegen reumatoïde artritis. Dit blijkt zowel uit de studies bij dieren als bij mensen. Verder (literatuur) onderzoek is nodig om beter te begrijpen wat de beste onderzoeksopzet is, om gevonden effecten uit dierstudies betrouwbaar te kunnen vertalen naar de effecten van een medicijn bij mensen.
Meer informatie?
Ben je benieuwd naar andere resultaten uit het onderzoek? Lees dan de Engelstalige publicatie.
