Nieuwste ontwikkelingen in de behandeling van Lupus
Lupus betekent ‘wolf’ in het Latijn. Het verwijst naar de vlindervormige uitslag in het gezicht die lijkt op de witte snuit van een wolf, waar veel mensen met deze vorm van reuma last van hebben. De oorzaak van Lupus is onbekend en het is niet te genezen. Maar met een behandeling kun je wel proberen om de ziekteactiviteit zo laag mogelijk te krijgen. EULAR zette de nieuwste ontwikkelingen in de behandeling van Lupus op een rij in een webinar. Er kwamen veelbelovende therapieën aan bod, maar meer onderzoek is nodig.
Verschillende vormen van Lupus
Lupus is een auto-immuunziekte, waarbij je afweersysteem zich tegen je eigen lichaam keert. Eigen cellen worden als ziekteverwekkers gezien, waardoor ontstekingen ontstaan. Bij Lupus leidt dit tot huiduitslag. Deze huiduitslag is rood en kan vlindervormig zijn in je gezicht. Ook kan je huid jeuken, ontsteken en kunnen er littekens ontstaan. Bij Cutane Lupus Erythematodes (CLE) heb je voornamelijk last van ontstekingen aan je huid. Een andere vorm van Lupus, Systemische Lupus Erythematodes (SLE), leidt daarnaast tot ontstekingen in je organen en gewrichten. Een laatste vorm van Lupus is Drug Induced Lupus Erythematodes (DILE), dat ontstaat doordat je bepaalde medicijnen gebruikt.
De behandeling van Lupus
Lupus is nog niet te genezen, maar er bestaan wel behandelingen om de klachten te verminderen. Zo kun je pijnstillers of NSAID’s slikken om de pijn tegen te gaan en ontstekingen te remmen. Ook kun je medicijnen gebruiken die je afweer onderdrukken. Daarnaast kan een zalf met bijvoorbeeld prednison helpen tegen huiduitslag. Prof. Dr. Matthias Schneider is reumatoloog en hij vertelde tijdens het webinar van EULAR over nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van Lupus. Omdat lupus vooral bij jonge mensen voorkomt, het begint meestal tussen de 20 en 40 jaar, hebben zij volgens Matthias een vrij groot vermogen om met de juiste behandeling van een hoge ziekteactiviteit te herstellen. Door op tijd met een behandeling te starten is de kans ook groter dat je kunt blijven functioneren in het dagelijks leven en dat je minder last hebt van de ziekte.
Het doel van de behandeling is om met zo min mogelijk medicijnen te zorgen voor afwezigheid van de ziekte. Hoe intens de behandeling is hangt af van je ziekteactiviteit. Om de ziekteactiviteit goed te kunnen verminderen, is het belangrijk dat je deze activiteit en de respons op een behandeling goed kunt meten.
Medicijnen die B-cellen afremmen
Tijdens het webinar richtte Matthias zich met name op onderzoeken die veelbelovende resultaten laten zien over nieuwe medicijnen voor mensen met Lupus. Zo liet hij onderzoek zien naar medicijnen die de afweer onderdrukken door bepaalde B-cellen af te remmen. B-cellen zijn witte bloedcellen die antistoffen aanmaken om ziekteverwekkers op te ruimen. Bij Lupus produceren deze cellen echter antistoffen tegen het eigen lichaam, wat leidt tot ontstekingen. Door de B-cellen af te remmen ontstaan er minder antistoffen, waardoor de ontstekingen afnemen en de ziekteactiviteit minder wordt.
Medicijnen die op deze manier werken zijn bijvoorbeeld:
- Belimumab: Volgens onderzoek zorgt belimumab voor een lagere ziekteactiviteit bij mensen met Lupus dan reguliere medicijnen. Ook zou gebruik van belimumab leiden tot minder schade aan gewrichten en organen. Mensen met een hogere ziekteactiviteit zouden daarbij meer baat hebben bij dit medicijn.
- Telitacicept: Uit onderzoek blijkt dat dit medicijn goed werkt om de ziekteactiviteit bij Lupus af te remmen. In Europa is er alleen nog geen licentie voor. Meer onderzoek is nodig om het ook hier te kunnen gebruiken.
- Obinutuzumab: Veelbelovend onderzoek laat zien dat obinutuzumab B-cellen kan herkennen en hieraan bindt, waardoor ze geremd worden en geen antistoffen meer aanmaken. Dit leidt tot een lagere ziekteactiviteit dan bij mensen die alleen reguliere medicijnen krijgen.
Medicijnen die boodschapper-eiwitten afremmen
Naast medicijnen die B-cellen afremmen, vertelde Matthias tijdens het webinar ook over medicijnen die bepaalde boodschapper-eiwitten afremmen. Deze eiwitten zijn verantwoordelijk voor het activeren van het immuunsysteem. Als je deze eiwitten afremt, kun je de afweerreactie onderdrukken. Daardoor nemen de ontstekingen af en vermindert de ziekteactiviteit. Een voorbeeld van een dergelijk medicijn is:
- Daratumumab: Dit medicijn kan zich binden aan CD38-eiwitten. Volgens onderzoek zorgt dit ervoor dat mensen met Lupus een lagere ziekteactiviteit krijgen. Om zeker te weten hoe goed dit middel werkt moet het echter nog uitgebreider getest worden.
Ook andere medicijnen kunnen het immuunsysteem afremmen door een bepaalde signalering te blokkeren. Een voorbeeld hiervan is anifrolumab. Je kunt dit middel krijgen als aanvullende therapie, als reguliere medicijnen niet voldoende werken. Het kan ontstekingen en orgaanschade bij Lupus verminderen.
Genetisch aanpassen van cellen
Naast de B-cellen die antistoffen aanmaken, spelen ook T-cellen een rol bij het afweersysteem. T-cellen kunnen namelijk ziekteverwekkers opruimen, door zich hieraan te binden. In onderzoek dat Matthias liet zien worden T-cellen bij mensen met Lupus genetisch bewerkt. Onderzoekers halen de T-cellen daarvoor eerst uit een patiënt, waarna ze deze in een laboratorium genetisch aanpassen met een receptor. Deze receptor kan zich binden aan bepaalde B-cellen, waardoor het die cellen uitschakelt. De B-cellen kunnen dan geen antistoffen meer aanmaken, waardoor de ontstekingsreacties in het lichaam afnemen. Na de genetische aanpassing van de T-cellen in een laboratorium plaatsen onderzoekers de T-cellen terug in de patiënt. Onderzoek laat zien dat mensen met Lupus die deze behandeling ondergaan vrijwel geen ziekteactiviteit meer hebben en niet meer vermoeid zijn. Het is alleen nog onduidelijk hoelang de behandeling blijft werken. Daarom krijgen nog niet veel mensen deze behandeling en is er meer onderzoek nodig.
Het genetisch bewerken van T-cellen zou in de toekomst mogelijk ook kunnen werken voor andere aandoeningen. Deze cellen zouden onderzoekers daarvoor kunnen aanpassen met een andere receptor, die zich aan andere soorten cellen bindt. Daarmee zou deze behandeling ook bij andere auto-immuunziekten dan alleen bij Lupus een uitkomst kunnen bieden.
Remmen van zowel B- als T-cellen
Andere nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van Lupus laten zien dat er ook onderzoek is naar medicijnen die zowel de B- als de T-cellen afremmen. Daarmee onderdruk je een groot deel van het afweersysteem. Een voorbeeld hiervan is cenerimod. Dit medicijn kan helpen om de ziekteactiviteit af te remmen, maar er is nog niet veel bekend over de effectiviteit en veiligheid.
Meer onderzoek nodig
Nog meer voorbeelden van medicijnen waar Matthias tijdens het webinar over vertelde waren voclosporin, deucravacitinib, rituximab, ofatumumab en obinutuzumab. Al deze medicijnen bieden volgens onderzoek veelbelovende mogelijkheden om mensen met Lupus in de toekomst beter te kunnen behandelen. Er is echter meer onderzoek nodig om uit te vinden welke medicijnen het beste werken, en wanneer. Veel onderzoeken zijn namelijk nog in ontwikkeling. Het verschilt bovendien ook per persoon welk medicijn het beste werkt. Daarbij is het belangrijk om altijd met je reumatoloog te overleggen welke medicijnen jou mogelijk kunnen helpen.
Belangrijk om op te letten
Hoewel het webinar met name focuste op nieuwe ontwikkelingen in medicijnen, benadrukte Matthias dat bij de behandeling van Lupus ook andere dingen belangrijk zijn. Zo is het goed om je huid te beschermen tegen de zon, om te bewegen, niet te roken, en om een gezond gewicht te hebben.
