Nascholing Vermoeidheid bij RA
Vermoeidheid is een van de meest voorkomende klachten wanneer je reuma hebt. De grilligheid maakt dat deze vermoeidheid een grote invloed heeft op je fysieke maar ook mentale functioneren. Op donderdag 23 juni organiseerde Lilly Nederland een nascholing over Vermoeidheid bij RA voor verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten. Tijdens deze online bijeenkomst gaf psycholoog Joke Vriezekolk een presentatie over de laatste inzichten om deze vermoeidheid aan te pakken.
Dr. Joke Vriezekolk is senior onderzoeker en gezondheidspsycholoog op de afdeling Research en Innovatie van de St. Maartenskliniek. Zij doet onderzoek naar de psychosociale factoren die een rol spelen bij reuma waaronder vermoeidheid.
Geen normale vermoeidheid
Vermoeidheid bij reuma is geen normale vermoeidheid. Het gaat niet weg bij een goede nachtrust of bij rustig aan doen. Het kent veel fluctuaties en is onvoorspelbaar. We weten dat deze kenmerken ervoor zorgen dat je ineens helemaal niks meer kan, het verlamt je. Het kan leiden tot emotionele problemen. Je raakt bijvoorbeeld gefrustreerd. Of je doet niet meer mee aan activiteiten uit angst dat je iets moet afzeggen of om onbegrip te ervaren van de buitenwereld. Kortom, de vermoeidheid heeft impact op elk aspect van je leven.
Zelfmanagement
Gelukkig hebben steeds meer zorgverleners aandacht voor vermoeidheid bij reuma. Vaak krijg je echter adviezen die lastig zijn om in de praktijk uit te voeren. Met een baan en 3 kinderen is het bijvoorbeeld niet altijd mogelijk om ‘even pauze te nemen’ wanneer de vermoeidheid je overvalt.
Hoeveel mensen met reuma worstelen met vermoeidheid?
Zo’n 75% van mensen met ontstekingsreuma rapporteert vermoeidheidsklachten, versus 17% van de ‘gezonde’ mensen. Per soort reuma varieert het percentage dat last heeft van vermoeidheid. 20% Rapporteert zelfs aanhoudende chronische vermoeidheid.
Ziekteactiviteit en Vermoeidheid
Onderzoek naar mensen direct na de diagnose van RA laat zien dat vermoeidheid dan al aanwezig is. Ziekte-gerelateerde processen spelen hierin een rol. Toch blijkt 62% van de mensen die geen ziekteactiviteit meer heeft, nog steeds vermoeidheidsklachten te ervaren. Dat komt omdat ook andere factoren zoals pijn bijdragen aan vermoeidheid. Deze factoren zijn niet voor iedere persoon hetzelfde. Ook kunnen omstandigheden veranderen, waardoor er weer andere factoren meespelen in de vermoeidheid.
Hoe ontstaat vermoeidheid bij reuma?
Je afweersysteem praat met je brein. Als er ontstekingen zijn, gaat je afweersysteem heel hard aan het werk. Het stuurt stoffen naar je brein. Wanneer dit proces erg lang duurt ontstaan er verstoringen in je brein. Het praten tussen cellen gaat dan minder goed. Daardoor beleef je prikkels anders, zoals pijn maar ook vermoeidheid. Er zijn verschillende hersengebieden betrokken bij verschillende typen vermoeidheid. Zo heb je motivationele, fysieke en cognitieve vermoeidheid. Het is een ingewikkeld proces.
Een stappenplan voor de aanpak van vermoeidheid
Voor zorgverleners is het belangrijk om mensen die worstelen met vermoeidheid te ‘empoweren’ om beter met de vermoeidheid om te kunnen gaan. Kijk altijd naar wat iemand nodig heeft en stem de aanpak hierop af. Dat kan aan de hand van het volgende stappenplan voor zorgverleners. Bespreek:
- de vermoeidheid: luister, reflecteer, plaats de vermoeidheid in een context, erken dat vermoeidheid bij reuma bestaat en erken dit als een probleem.
- mogelijke oorzaken van de vermoeidheid.
- de energieverdeling/dagindeling: vraag de persoon die worstelt met vermoeidheid om de dagelijkse activiteiten bij te houden in een dagboek en bespreek waar er in het dagboek sprake is van ‘hollen en stilstaan’.
- energie ‘gevers’ en ‘drainers’.
- slaap.
- stress (zowel mentaal als fysiek) en vormen van ontspanning.
- manieren om over de vermoeidheid te praten met de buitenwereld.
- manieren om assertief te zijn en grenzen aan te durven geven naar de buitenwereld.
- wat je kan doen als alles tegen lijkt te zitten.
Lees ook:
- 11 tekenen dat je reuma vermoeidheid veroorzaakt – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Kennis over vermoeidheid op één plek – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Vaker praten over vermoeidheid en niet-reguliere behandeling in de spreekkamer – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Infotool over de invloed van reuma op jouw mentale leven