Meer aandacht voor mentale gezondheid en reuma
Reuma kan een grote invloed hebben op je mentale gezondheid. Je hebt last van chronische pijn, waardoor je misschien te maken krijgt met invaliditeit, een verminderde levenskwaliteit, minder sociale contacten en verlies van werk. Als je reumatoloog je helpt met een effectieve behandeling waarbij je ook psychologische hulp krijgt, kunnen je mentale problemen verminderen. Om hier extra aandacht voor te vragen heeft EULAR een brochure ontwikkeld over reuma en je mentale gezondheid. Een goed moment om op de dag van de mentale gezondheid bij stil te staan.
Reuma heeft een negatieve invloed op je mentale gezondheid
Reumasymptomen zoals pijn, vermoeidheid en invaliditeit kunnen mentale gezondheidsproblemen veroorzaken. Angst en depressie komen ongeveer twee keer zo vaak voor bij mensen met reuma als in de algemene bevolking. Er is steeds meer bewijs dat de biochemische mechanismen die reuma veroorzaken, ook mentale gezondheidsproblemen veroorzaken. Ontstekingen in de hersenen, veroorzaakt door de reuma, kunnen bijdragen aan depressie en andere mentale aandoeningen.
Ook stress is nauw verbonden met ontstekingsprocessen in het lichaam. Blootstelling aan fysieke of emotionele stress kan een trigger zijn voor reuma. Door stress komt namelijk cortisol en ACTH vrij, hormonen die de ontstekingsreactie van het immuunsysteem activeren. Stress veroorzaakt ook overactiviteit in het sympathische zenuwstelsel, wat op zijn beurt het immuunsysteem activeert. En stress kan leiden tot verhoogde vermoeidheid.
Indirecte gevolgen van reuma op je mentale gezondheid
Een slechte mentale gezondheid betekent niet altijd dat je zichtbaar depressief of angstig bent. Vaker betekent het dat pijn, vermoeidheid of gevoelens van het niet aankunnen gaan overheersen. Dit maakt dagelijks mentaal functioneren moeilijk. Je krijgt bijvoorbeeld een verminderd vermogen om je te concentreren, normaal te slapen of ongezonde gewoonten zoals roken of drinken onder controle te houden. Bovendien kun je met reuma een verlies aan onafhankelijkheid ervaren, net als een lager gevoel van eigenwaarde, bijvoorbeeld omdat je niet in staat bent om te werken of productief te zijn op het werk. Genieten van het dagelijks leven, omgaan met anderen, sporten en deelnemen aan activiteiten kunnen lastig zijn.
Verminderen van mentale gezondheidsproblemen
Reumatologen behandelen in de eerste plaats de ontstekingen die je hebt als gevolg van de reuma. De behandeling zou echter niet alleen moeten focussen op het aanpakken van de oorzaak van de pijn of ermee leren leven, maar ook op het omgaan met de gevolgen voor je mentale gezondheid. Pijn neem je waar in de hersenen, ongeacht wat er in het gewricht zelf gebeurt. Daarom kan het voorkomen dat zelfs gewrichten waarin de ontsteking onder controle is, pijn doen.
Reumatologen kunnen screenen op mentale gezondheidsproblemen door specifieke vragen te stellen. Ze kunnen je begeleiden naar veranderingen in leefstijl die zowel de ontstekingen als je mentale gezondheid verbeteren, zoals aangepaste lichaamsbeweging, zelfmanagement of veranderingen in je dieet. Bovendien kunnen zorgprofessionals mensen met reuma de weg wijzen naar relevante informatie, bronnen, counseling, steungroepen of therapie.
Betrek psychologen bij de behandeling van reuma
Het is belangrijk dat psychologen en andere zorgprofessionals worden betrokken bij de behandeling van reuma. Toegang tot een psycholoog kan helpen om de mentale gevolgen van chronische pijn te verhelpen of voorkomen. Mensen die advies en voorlichting krijgen van een psycholoog over hoe ze om kunnen gaan met hun hun aandoening, ervaren ook minder stress. Daarnaast zijn praktische hulpmiddelen om mensen te ondersteunen, zoals flexibele werkomstandigheden, essentieel om ervoor te zorgen dat mensen met reuma hun leven zonder beperkingen kunnen leven.
Hoe behandel je chronische pijnsyndromen?
Mensen met een chronisch pijnsyndroom, zoals fibromyalgie, kunnen last hebben van andere verstorende symptomen naast pijn. Bijvoorbeeld slaapproblemen en chronische vermoeidheid. Dit kan leiden tot depressie, angst en een slechte reactie op stress, wat de symptomen van fibromyalgie kan verergeren of zelfs doen ontstaan. Fibromyalgie wordt meestal niet gediagnosticeerd. Onderzoek suggereert dat de aandoening verband houdt met problemen met neurale pijnprocessen. Een niet-farmacologische behandeling is hierbij eerstelijns therapie. Daaronder vallen lichaamsbeweging en psychologische behandelingen, zoals cognitieve gedrags- en acceptatietherapie. Pijnstillende medicijnen, waaronder paracetamol, kunnen ook helpen. Wanneer eerstelijnstherapie niet voldoende werkt, kun je ook andere medicijnen overwegen, van antidepressiva tot anti-epileptica en voorzichtig gebruik van opioïden.
Psychotherapie heeft mijn leven gered
Toen Ilaria Bini, jong PARE-leider en EULAR PARE-commissielid, haar reumadiagnose kreeg, belandde ze in een zeer donkere plek waar niemand haar kon helpen. Psychotherapie redde haar leven op vele manieren. Ze deelt dit bewustzijn graag met anderen. Want mentale gezondheid kan bijna elk aspect van je bestaan beïnvloeden. Het kan invloed hebben op de manier waarop je jezelf en anderen ziet, maar ook op de manier waarop je je leven leeft. Zorgen voor haar gevoelens, slaapkwaliteit en emoties, maar ook een diepgaander bewustzijn van wat er in haar gebeurt, heeft alles veranderd. Ze hoopt dat iedereen dit kan ervaren.
Over EULAR
EULAR (European Alliance of Associations for Rheumatology) is de Europese koepelorganisatie van de reumatologie. De Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland (RZN) is namens Nederland lid van de patiëntentak van EULAR (EULAR-PARE). Door het geven van voorlichting en het ondersteunen van onderzoek wil EULAR reuma helpen voorkomen, genezen en beter behandelbaar maken. Met als doel een betere kwaliteit van leven voor mensen met reuma.
Lees ook:
- Reuma en mentale gezondheid – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Webinar ‘Reuma en je mentale gezondheid’ – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Hoe ga je om met angsten en depressieve gevoelens? – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
- Infotools over de invloed van reuma op jouw gevoelens en sociale leven – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
