Medicijn – kruidenmiddel
Kruidengeneeskunde (fytotherapie)
Het gebruik van planten als medicijn gebeurt al duizenden jaren. De kruidengeneeskunde (fytotherapie) is onderdeel van de complementaire of alternatieve geneeskunde, net als acupunctuur, aromatherapie en massage. Meestal worden de bladeren van de planten gebruikt. Maar ook de vruchten of zaden kunnen gebruikt worden. De kruidenmiddelen zijn vrij te koop en een bijsluiter is niet verplicht.
Kruidenmiddel
Soorten kruidenmiddelen
Kruidenmiddelen zijn er in drie verschillende soorten:
• kruidenmedicijnen.
• kruidensupplementen.
• homeopathische medicijnen.
Bijwerkingen bij kruidenmiddelen?
Een kruidenmiddel lijkt onschuldig, maar is dat niet altijd. Kruidenmiddelen kunnen de werking van medicijnen veranderen en dat noemen we een wisselwerking. Je moet dus opletten als je kruidenmiddelen samen met medicijnen gebruikt. Als je medicijnen gebruikt, laat de kruidenmiddelen, die je gebruikt, dan noteren in je medisch patiëntendossier door je (huis)arts of apotheek.
Soms hebben mensen ernstige bijwerkingen bij kruidenmiddelen. In kruidenmiddelen tegen overgangsklachten kan bijvoorbeeld zilverkaars zitten. Dit plantje kan leverklachten veroorzaken, zoals leverontsteking, leverfalen en leverfunctiestoringen. Het Lareb en de NVWA waarschuwen voor de gevaren voor kwetsbare groepen, zoals vrouwen met een leveraandoening of vrouwen, die borstkanker hebben gehad.
Wisselwerking kruidenmiddel en medicijn
Kruidenmiddelen kunnen een wisselwerking hebben met medicijnen. Bij gebruik van het kruidenmiddel verandert de werking van je medicijn. Je lichaam kan dan het medicijn bijvoorbeeld beter of slechter opnemen of slechter afbreken. Het medicijn kan dan ineens minder goed of juist sterker gaan werken en je kunt last van bijwerkingen krijgen. Soms kan het combineren van een kruidenmiddel en een medicijn dus ernstige gevolgen hebben.
Lees daarom, voordat je een kruidenmiddel en een medicijn samen gaat gebruiken, altijd de informatie op de verpakking van het kruidenmiddel en de bijsluiter bij het medicijn. Daarin kun je informatie vinden over wisselwerkingen met andere middelen.
Staat er niets op de verpakking of in de bijsluiter? Het risico op een wisselwerking is niet altijd bekend. Het is dus belangrijk om goed op te passen als je een medicijn en een kruidenmiddel samen gebruikt. Denk je dat je medicijn minder goed werkt of krijg je ineens last van een bijwerking? Overleg dan met je (huis)arts of apotheek.
Welke kruidenmiddelen hebben een bewezen wisselwerking met medicijnen?
Hieronder staan elf veelgebruikte kruiden, waarvan de wisselwerkingen met medicijnen bekend zijn. De kennis over deze wisselwerkingen komt uit de productinformatie bij de kruidenmiddelen én uit wetenschappelijk onderzoek. Let op: niet iedereen krijgt last van de wisselwerkingen.
Als je wél last van een wisselwerking tussen kruidenmiddel en medicijn krijgt, dan kunnen de gezondheidsrisico’s variëren van niet-ernstig tot ernstig. Dat hangt af van de sterkte en hoeveelheid van het kruid in het kruidenmiddel en het soort medicijn, dat je gebruikt.
Lees over de elf veelgebruikte kruiden op: https://www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-kruiden/kruidencheck
Deze kruidenmiddelen kunnen de werking van je medicijnen beïnvloeden:
• Amerikaanse ginseng (Panax quinquefolius).
• Cannabis.
• Danshen of rode salie (Salvia miltiorrhiza).
• Geelwortel of kurkuma (Curcuma longa).
• Ginkgo of Japanse notenboom (Ginkgo biloba).
• Groene thee (Camellia sinensis).
• Knoflook (Allium sativum).
• Mariadistel (Silybum marianum).
• Rode zonnehoed (Echinacea purpurea).
• Sint-Janskruid (Hypericum perforatum).
• Valeriaan (Valeriana officinalis).
Bekijk ook de video van het CBG-MEB: https://www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-kruiden
Kan een kruidenmiddel vervalst of vervuild zijn?
Kruidenmiddelen kunnen kruiden of synthetische stoffen bevatten, die niet op het etiket van de verpakking staan.
Bij een onderzoek naar kruidenmiddelen met Sint-Janskruid werden bij ca. 20% van de middelen te veel gifstoffen aangetroffen. De gifstoffen komen van nature niet voor in Sint-Janskruid. Het kruidenmedicijn was mogelijk vervuild met andere planten, waar die stoffen wel in zaten. In 7% van de kruidenmiddelen zat helemaal geen Sint-Janskruid, terwijl het wel op het etiket van de verpakking stond.
De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) raadt af om kruidenmiddelen via buitenlandse webshops te kopen. Er kunnen verboden stoffen in zitten. De NVWA houdt alleen toezicht op Nederlandse webwinkels, die kruidenmiddelen verkopen.
Wat is een kruidenmedicijn?
Een kruidenmedicijn is een medicijn, waarvan de actieve bestanddelen alleen bestaan uit planten, delen van planten, plantenmaterialen of combinaties daarvan. Het gehalte aan werkzame stof kan erg verschillend zijn door verschillende groei- oogst- en bewaaromstandigheden van de gebruikte planten.
Een kruidenmedicijn lijkt onschuldig, maar het kruidenmedicijn kan invloed hebben op hoe andere medicijnen werken (wisselwerking). De combinatie van bepaalde kruiden met een gewoon medicijn kan zelfs schadelijk voor je gezondheid zijn. Vertel altijd aan je (huis)arts of apotheker als je een kruidenmedicijn gebruikt.
Traditionele kruidenmedicijnen
Deze kruidenmiddelen zijn niet aangetoond werkzaam door onderzoek, maar hebben door jarenlang gebruik bewezen, dat ze werkzaam zijn. Een voorbeeld zijn de Echinaforce-tabletten van A. Vogel. In de bijsluiter en op de verpakking staat dat het een traditioneel kruidenmedicijn is voor gebruik bij onvoldoende weerstand, griep en verkoudheid. De werkzaamheid wordt minder streng beoordeeld, maar de kwaliteit van het kruidenmedicijn is net zo streng beoordeeld als bij andere kruidenmedicijnen en gewone medicijnen. Het hele productieproces is bekend: de herkomst van het plantenmateriaal, de verwerking, de hygiëne bij het maken, de controle, het maken van het extract, enz.
Beoordeling en goedkeuring van het CBG-MEB
In Nederland mag een kruidenmedicijn alleen worden verkocht na beoordeling en goedkeuring van het CBG-MEB. Het CBG-MEB (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen) beoordeelt de kwaliteit, werkzaamheid en veiligheid van kruidenmedicijnen. De Geneesmiddelenwet bepaalt dat een product dat een genezende werking heeft, moet worden geregistreerd. Het CBG-MEB toetst de werkzaamheid, kwaliteit en veiligheid van een medicijn. Is een medicijn goedgekeurd, dan krijgt het een registratienummer. Kruidenmedicijnen kun je herkennen aan het RVG-nummer op het doosje of op het medicijn na de goedkeuring door het CBG-MEB. RVG betekent Register Verpakte Geneesmiddelen.
Medische indicatie
Bij een kruidenmedicijn zit altijd een bijsluiter. Daarin staat waarvoor je het kruidenmedicijn gebruikt en hoe je het kruidenmedicijn gebruikt. In de bijsluiter staat een medische indicatie. Dat geeft aan waar je het kruidenmedicijn voor kunt gebruiken. Een voorbeeld van een medische indicatie is bijvoorbeeld: slijmoplossend middel bij vastzittende hoest. Ook kan er informatie staan over mogelijke bijwerkingen.
Wat is een kruidensupplement?
Een kruidensupplement is een voedingssupplement met kruiden. Kruidensupplementen zijn verkrijgbaar als pillen, capsules, druppels, poeders of drankjes. De kruidensupplementen zijn te koop bij de apotheek, drogist en/of andere winkels. Vertel altijd je (huis)arts of apotheek of je een kruidensupplement gebruikt.
Een kruidensupplement kan dezelfde planten, delen van planten, plantenmaterialen of combinaties daarvan bevatten als een kruidenmedicijn. Het gehalte aan werkzame stof kan erg verschillend zijn door verschillende groei- oogst- en bewaaromstandigheden van de gebruikte planten. In de planten zitten veel verschillende werkzame stoffen. Kruidensupplementen zijn gemaakt van planten, die bijvoorbeeld een eetlustremmend, kalmerend of slaapopwekkend effect hebben.
Kruidensupplementen kunnen positieve gezondheidseffecten opleveren als je ze in een bepaalde hoeveelheid binnen krijgt. Maar met het eten van kruidensupplementen krijg je vaak niet genoeg van de werkzame stoffen binnen om een positief gezondheidseffect te behalen.
Combinatie met medicijnen
Kruidensupplementen kunnen invloed hebben op de werking van medicijnen.
Sommige kruidensupplementen kunnen de werking van medicijnen versterken of verzwakken. Zo kan sint-janskruid de werking remmen van medicijnen bij chemotherapie, die je afweer onderdrukken. Knoflookpillen hebben een remmend effect op de bloedstolling en kunnen de werking van antistollingsmiddelen (bloedverdunners) versterken. Gevolg daarvan kan zijn, dat het bloed te weinig stolt, waardoor er bloedingen in je lichaam kunnen ontstaan.
Bijsluiter en gezondheidsclaims
Een bijsluiter is bij kruidensupplementen niet verplicht. Belangrijke informatie moet op het etiket van het kruidensupplement staan. Kruidensupplementen mogen ook geen medische indicatie hebben.
Gezondheidsclaims zijn wel toegestaan. Een gezondheidsclaim vertelt over de voordelen van een product, bijvoorbeeld: ondersteunt de spijsvertering. Keukenkruiden, kruidenthee en ongeregistreerde kruidensupplementen vallen allemaal onder de Warenwet. Daarnaast mogen kruidensupplementen alleen kruiden bevatten in hoeveelheden, die niet schadelijk zijn voor de volksgezondheid. De werking en veiligheid van kruidensupplementen hoeft niet beoordeeld te worden, voordat het hier verkocht mag worden.
De Warenwet
Kruidensupplementen vallen onder de Warenwet. De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) onderzoekt steekproefsgewijs het maakproces, de samenstelling en etikettering en of er verboden stoffen zitten in de kruidensupplementen. De NVWA controleert of makers, handelaren en verkopers zich houden aan de wettelijke regels. Dat doen ze bijvoorbeeld via steekproeven in (web)winkels of door klachten en meldingen over mogelijk onveilige producten te onderzoeken. Voldoet een product niet aan de veiligheidseisen, dan grijpt de NVWA in.
Wat is een homeopathisch medicijn?
Homeopathie is een holistische geneeswijze. De mens staat als geheel centraal. De gedachte is, dat als je lichaam en je geest niet met elkaar in evenwicht zijn, dat je dan ziek wordt. Bij homeopathie is het belangrijk om het evenwicht tussen je lichaam en geest te herstellen. Een homeopathisch medicijn moet ervoor zorgen, dat je lichaam het evenwicht zelf herstelt. Het stimuleert het natuurlijke herstelvermogen van je lichaam.
Maken en innemen van een homeopathisch medicijn
In een homeopathisch medicijn vind je:
• plantaardige grondstoffen (verse plantdelen, soms een tinctuur of gedroogde plantendelen bij uitheemse planten).
• chemische elementen (bijvoorbeeld fosfor, zwavel), mineralen (zouten) en chemische verbindingen (bijvoorbeeld petroleum).
• dierlijke grondstoffen (bijvoorbeeld bijengif of oesterkalk).
• nosoden (homeopathische bereidingen van ziekteproducten van mens en dier of van een bepaalde ziekteverwekker).
Bij het maken van een homeopathisch medicijn wordt de inhoud eerst meerdere keren verdund en goed geschud, waardoor de hoeveelheid van het gebruikte kruid zeer laag is. Hiermee voorkom je een directe, soms giftige, werking van het medicijn.
Je kunt een homeopathisch medicijn op verschillende manieren innemen: via de mond, als tablet, als globuli (kleine korrels), als granules (grotere korrels) of als druppelvloeistof. Homeopathische medicijnen kunnen ook uitwendig worden toegediend (bijvoorbeeld als crème).
CBG-MEB
Het CBG-MEB (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen) beoordeelt de veiligheid en kwaliteitseisen van het maken van homeopathische medicijnen. Het gebruik van een homeopathische medicijn moet ook beschreven zijn in de wetenschappelijke literatuur. De Geneesmiddelenwet bepaalt dat een product dat een genezende werking heeft, moet worden geregistreerd. Het CBG-MEB toetst de werkzaamheid, kwaliteit en veiligheid van een medicijn. Is een medicijn goedgekeurd, dan krijgt het een registratienummer.
De geregistreerde homeopathische medicijnen zijn voorzien van een RVH-nummer op de verpakking. Op alle geregistreerde medicijnen staat een nummer achter de letters RVG of RVH. RVG betekent Register Verpakte Geneesmiddelen. RVH betekent Register Van Homeopathische geneesmiddelen.
Samenvatting van productkenmerken (SmPC)
Voor een homeopathisch medicijn wordt een samenvatting van productkenmerken (SmPC) gemaakt.
De beoordeling van homeopathische medicijnen wijkt af van die van gewone medicijnen. Daarom is de SmPC iets anders opgebouwd dan een bijsluiter. Rubriek 5 Eigenschappen in de SmPC gaat over de specifieke homeopathische eigenschappen van het homeopathische medicijn. Rubriek 5 in een bijsluiter bij een gewoon medicijn bevat informatie over de farmacologische eigenschappen van het medicijn. In het algemene kader wordt voor homeopathische medicijnen de volgende tekst toegevoegd: ‘Wanneer na 14 dagen onafgebroken gebruik geen verbetering van de klachten wordt bemerkt of wanneer de klachten terugkeren, raadpleeg dan uw arts’.
Gebruik kruidenmiddel of kruiden in de keuken
Gebruik je alleen een kruidenmiddel, maar geen medicijn?
Een kruidenmiddel bij de drogist of apotheek kan bijvoorbeeld goed zijn voor de werking van je afweersysteem of je helpen te ontspannen. Als je alléén een kruidenmiddel gebruikt en geen medicijn, dan hoef je je geen zorgen te maken over een wisselwerking. Twijfel je of je een kruidenmiddel kunt gebruiken? Vraag advies aan je (huis)arts, apotheek of drogist.
Kruiden in de keuken
Als je kruiden in de keuken gebruikt, gaat het om lage concentraties van werkzame stoffen. Je kunt bijvoorbeeld een stoofschotel op smaak brengen met kurkuma en knoflook of een kopje groene thee drinken. Veel mensen gebruiken elke dag gedroogde of verse kruiden in de keuken. Bij normaal gebruik van kruiden in de keuken hoef je je niet druk te maken over een wisselwerking met je medicijn.
Waar kun je je bijwerking melden?
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb
Als je een bijwerking krijgt, dan kun je dat melden bij het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Het bijwerkingencentrum Lareb verzamelt, registreert en analyseert elke binnengekomen melding van een bijwerking. Ernstige bijwerkingen worden doorgegeven aan het CBG-MEB.
Contactgegevens Lareb: T. (073) 64 69 700, E. [email protected], W. https://meldformulier.lareb.nl/Forms/reportform?id=dd55f636%2D8904%2D46cd%2D9344%2D49cbf96d7a5c
College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG-MEB)
Op basis van de meldingen van het Lareb wordt alle beschikbare informatie over de vermoedelijke bijwerking beoordeeld.
W. https://www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-bijwerkingen-melden
Meldpunt Medicijnen
Het Meldpunt Medicijnen is een initiatief van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Het is een website, waar je als medicijngebruiker je (positieve en negatieve) ervaringen (anoniem) kunt delen en ervaringen van anderen kunt inzien. Een bijwerking wordt zo sneller herkend. W. https://www.meldpuntmedicijnen.nl/
Meer informatie medicijnen
Merk of merkloos geneesmiddel – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/EYtV9PLn6WQ?si=Qf_vU3tGj9p1nBYz
Geneesmiddelentekort – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/ASMpuvh6GTI?si=oHtjTBxca6jMN8NK
Hoe dien je het medicijn toe? – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/rv7tBfLdp3U?si=OdfOowPkmmhrK7Xu
Therapietrouw – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/Hn2-jx0tnlM?si=UTIzvFPJRzABv44t
Bijwerkingen bij geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/0mZhKt9W3Bw?si=rrKpzrMXzzCBcynZ
Allergisch voor een geneesmiddel – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/zji77OY0i14?si=WsXxNV-nVowoSItw
Pijnstillers, een genuanceerd verhaal – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/s6y-DUmqWww?si=J_p2LraWtNRSGjzR
Veel gestelde vragen over pijnstillers – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/o5SX_F9gYjs?si=gu2es8xzXYBLeNwO
Hoe bewaar ik mijn geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/Pmguu5aipPI?si=yoKZekYNloWptlgv
Op vakantie met medicijnen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/r6WTP6XKc3E?si=E8heyn-E_yb1onWS
Geneesmiddelen en rijvaardigheid – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/Yo5I-S_4W6c?si=LMh-3x7L0j_GoV9P
Geneesmiddelen en Seksualiteit – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/tJBqrQWvr-M?si=e0tWoKFbVCKOWzDX
Geneesmiddelen en gewichtstoename – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/becWBysty0w?si=h4hoWq2S4LiX1uKP
Geneesmiddelen en de Ramadan – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/WQEQ5D3huUU?si=WHMaTfuiSqBd1Yrs
Beweging, sport & geneesmiddelen – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/M2DMvHicSA4?si=Ik7n3HqZQd_JsQgl
Geneesmiddelen bij Artrose – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/u4811qpNuTA?si=XoQc0tqaCAVRJhcp
Behandelstrategie Reumatoïde Artritis – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/nfFXhtTbSEg?si=rtG0BKgrFUM8IC1B
Jicht – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/aBiBduh8zgY?si=rUADhO_tIXHdWPFi
Jeugdreuma en geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/BzqFUVO2BFI?si=_ZTUtHbux1GwhxA3
Osteoporose – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/FjLXeurdArg?si=q9ea_fQRkDqEEWgI
Methotrexaat – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/VYK5xYt-ORs?si=0Q8jziUdCEL67U-g
Prednisolon – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/KxEJhosLSQk?si=TJSCorz8o51mYyHP
Biologicals – Gek van geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/UPZAUHHBTq8?si=iBcn2_ldDuKmRT0Y
Corona en reumamedicatie – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/DT2iy8NCPjM?si=yuarcth_z-3HG8bC
Medicinale cannabis – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/e_pvCxltdWA?si=02wRwQXKpnA8Ikoo
Alternatieve behandelingen voor reuma – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/Gy8Q9KdguR0?si=pYHDCYoSIz4NjB1K
Het griepvaccin bij reuma – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/ycB2vL8Bo34?si=ARVC6Aen4uEwDPBi
Het belang van vitamines – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/4GGqznH0Md4?si=li7bnjVNjLLmKpD2
Vitamine D – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/FdwQ-LHwp1o?si=9IpavGGs6qQQhV2h
Hoe weet een medicijn waar het heen moet? -Universiteit van Nederland I https://youtu.be/OJteTBHS43Q?si=JFep45E-V1UvUe-6
Farmacokinetiek – Wat doet het lichaam met een medicijn? – Juf Danielle I https://youtu.be/Jp_WTAHZS3c?si=uwKkfekA88nIDfJP
Farmacodynamiek – Juf Danielle I https://youtu.be/SBVOUh2l3wQ?si=MkG8fSTqze4ICtup
How Medications Get Absorbed By Your Body – Nucleus Medical Media I https://youtu.be/mH81Q9Dtodc?si=pcNpLyFlteqYmLPb
How Your Body Gets Rid of Medications – Nucleus Medical Media I https://youtu.be/795CmRHVRUs?si=VbCKLKupr1SdsSQN
How Your Body Metabolizes Medications – Nucleus Medical Media I https://youtu.be/Fzh8mOOYywo?si=aTcZm3M7gkdNPLT6