Medicijn – bijwerking
Wat is een bijwerking bij een medicijn?
De werkzame stoffen van een medicijn verspreiden zich door je lichaam of werken in op de plaats, waar je het inspuit of insmeert op je huid. Maar soms kan een medicijn een onbedoelde klacht geven, dat noemen we een bijwerking. Je kunt bijvoorbeeld misselijk worden als je antibiotica gebruikt; huiduitslag krijgen bij gebruik van een zelfzorgmedicijn of bij een medicijn tegen hoge bloeddruk; verhoging van je hartritme bij gebruik van astmamedicatie; of slaperig worden, als je achter het stuur van je auto gaat zitten. Of je last krijgt van een bijwerking is nooit vooraf te voorspellen. Ieder lichaam reageert anders.
Patiëntendossier
De medicijnen, die je gebruikt, staan allemaal in je patiëntendossier bij je ‘vaste’ apotheek. Door deze ‘medicatiebewaking’ kun je je medicijnen veilig gebruiken. Geef daarom altijd door of je ook middelen ergens anders hebt gehaald. Anders klopt je patiëntendossier niet meer. De apothekersassistent zet in je patiëntendossier, welke andere middelen je gebruikt, zodat hier ook op gelet wordt bij de ‘medicatiebewaking’. Zelfzorgmedicijnen kunnen de werking van de medicijnen op recept beïnvloeden en voor bijwerkingen zorgen. Ze worden ook wel ‘over the counter’ (‘over de toonbank’) medicijnen genoemd (OTC-medicijnen), bijvoorbeeld: paracetamol, ibuprofen, neusdruppels, vitaminepillen of bepaalde kruidenmiddelen. Ze bevatten een lagere dosis werkzame stof. Deze middelen kun je zonder recept kopen bij een apotheek, drogist of supermarkt.
Veel voorkomende bijwerkingen
Veel voorkomende bijwerkingen zijn bijvoorbeeld:
• wisselwerking tussen medicijnen
Bij een wisselwerking tussen verschillende soorten medicijnen en/of andere middelen kan een medicijn minder goed opgenomen worden in je lichaam. Sommige werkzame stoffen in medicijnen kunnen niet gecombineerd worden met werkzame stoffen in andere medicijnen of middelen. Dat komt bijvoorbeeld omdat ze elkaar juist gaan versterken of verzwakken, zodat de hoeveelheid (dosis) in je lichaam te hoog of te laag is.
Ook kan de wisselwerking de opslag van de werkzame stof in je lichaamsweefsels beïnvloeden. De werkzame stof in het ene medicijn verdringt de werkzame stof in het andere medicijn uit bijvoorbeeld je vetweefsel, waardoor de concentratie van dat ene medicijn in je bloed toeneemt (kans op overdosering). Hierdoor is de werking van het medicijn minder effectief.
• allergische reactie en overgevoeligheid
Bij een allergische reactie en overgevoeligheid krijg je jeukende bultjes, uitslag op je lichaam of een zwelling in je gezicht. Je kunt dan overgevoelig of allergisch zijn voor een bepaalde stof in een medicijn en/of een ander middel. Een allergische reactie kun je krijgen als je het medicijn voor de eerste keer gebruikt, maar ook bij langer gebruik van het medicijn.
Vertel altijd aan je dokter of apotheek of je overgevoelig bent voor een bepaalde stof in een medicijn.
• hoofdpijn en duizeligheid
Bij het gebruik van bepaalde medicijnen en/of andere middelen kun je last van hoofdpijn en/of duizeligheid krijgen.
Vertel dit aan je dokter of apotheek, zeker als je klachten ernstig zijn of langer aanhouden.
• maag- en darmklachten
Maag- en darmklachten kun je vaak voorkomen door een medicijn tijdens of vlak ná de maaltijd in te nemen. De snelheid van de medicijnopname is dan wel langzamer, want voedsel vertraagt de opname van een medicijn. Dat is niet erg, want het gaat uiteindelijk om een gelijkmatige concentratie van het medicijn in je bloed.
Soms moet een medicijn in de ochtend op een lege (nuchtere) maag worden ingenomen. Of gedurende de dag op een bepaalde tijd vóór de maaltijd. Medicijnen moeten dan op een lege maag ingenomen worden, als dat op het etiket op het medicijndoosje of in de bijsluiter is vermeld. Veel medicijnen kunnen maagklachten veroorzaken, zelfs al gebruik je een maagbeschermer. Je kunt dan last krijgen van maagpijn, misselijkheid, buikpijn of diarree. Is je lichaam eenmaal gewend aan het medicijn, dan verminderen of verdwijnen de klachten vaak. Als ze blijven of erger worden, vertel dit dan aan je dokter of apotheek.
• gewenning en verslaving
Als je lichaam went aan een medicijn, dat je voor langere tijd moet gebruiken, dan kun je een steeds hogere dosis van het medicijn nodig hebben. Je kunt dan lichamelijk en/of geestelijk verslaafd raken. Het gaat hier om sterke pijnstillers, slaapmiddelen en kalmerende middelen.
Vertel je dokter of apotheek als je merkt dat je verslaafd raakt en wilt gaan stoppen. Zij kunnen je helpen met het afbouwen van het medicijn.
Risicogroepen
Er zijn drie groepen met extra risico op het krijgen van een bijwerking bij medicijnen:
• kinderen
Bij medicijngebruik door kinderen zijn er voorwaarden om een bijwerking te voorkomen of te verminderen:
– de dosering van het medicijn wordt aangepast aan de leeftijd of het lichaamsgewicht.
– bepaalde medicijnen mogen pas gegeven worden vanaf een bepaalde leeftijd.
– er moet aangetoond zijn, dat de medicijnen veilig voor kinderen zijn.
• vrouwen: die zwanger willen worden of zwangere vrouwen of vrouwen, die borstvoeding geven
– Bepaalde medicijnen kunnen invloed hebben op je vruchtbaarheid of schadelijk zijn voor je ongeboren kind. Met sommige medicijnen moet je maanden voor je zwanger wordt, stoppen. De werking van deze medicijnen kan tot 2 jaar, nadat je deze medicijnen voor het laatst gebruikt hebt, duren. Je moet je dokter daarom op tijd vertellen, dat je zwanger wilt worden. Je kunt je medicijnen dan eerst veilig afbouwen. Lees meer op https://reumazorgnederland.nl/zwangerschap-voor-je-zwanger-wordt/
– Ben je al zwanger en gebruik je bepaalde soorten medicijnen, dan kunnen deze medicijnen mogelijk niet goed zijn voor de ontwikkeling van je ongeboren kind. Het kan nodig zijn dat je reuma ook vóór en tijdens de zwangerschap met medicijnen wordt behandeld om je ziekte onder controle te houden. Maar niet alle medicijnen zijn hier geschikt voor. Je dokter en je apotheek kunnen je hierover meer vertellen. Lees meer op https://reumazorgnederland.nl/zwangerschap-tijdens-je-zwangerschap/
– Als je een medicijn gebruikt, dan worden de werkzame stoffen van het medicijn door je gehele lichaam verspreid. Het medicijn komt dus ook in de moedermelk terecht. Je baby kan daardoor het medicijn via de borstvoeding binnenkrijgen en dit kan mogelijk slecht zijn voor je baby. Overleg altijd met je dokter en apotheek over de medicijnen, die je gebruikt en of je borstvoeding kunt geven. Lees meer op https://reumazorgnederland.nl/zwangerschap-na-de-bevalling/
• oudere mensen
– Je nieren verwijderen afvalstoffen en zuiveren je bloed. Ze zorgen voor genoeg vocht en zout in je lichaam. De nieren regelen je bloeddruk en maken hormonen aan die zorgen voor voldoende rode bloedcellen. Werken je nieren niet goed meer? Dan vergiftigt je lichaam langzaam. Dat komt door de ophoping van steeds meer afvalstoffen.
– Je lever heeft veel taken en één belangrijke ervan is het ontgiften en reinigen van je lichaam. Dagelijks komen er veel schadelijke stoffen in je lichaam terecht, bijvoorbeeld door het gebruik van medicijnen. Je lever kan deze schadelijke stoffen onschadelijk maken en vervolgens afvoeren via de ontlasting of urine. Werkt je lever niet goed meer? Dan hopen de stoffen van medicijnen zich op in je lichaam.
– Kortom als je ouder wordt, dan verandert je lichaam en dus ook de reactie van je lichaam op een medicijn. Dat gebeurt als je nieren en je lever minder goed gaan werken. Hierdoor kunnen de werkzame stoffen van een medicijn langer in je lichaam blijven. De werking en bijwerking van een medicijn worden dan sterker en dat geeft weer problemen met je nieren en je lever.
Waar kun je de bijwerking van een medicijn melden?
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb
Als je een bijwerking van een medicijn of vaccin krijgt, dan kun je dat melden bij het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Hieronder vallen ook bijwerkingen van vaccins en medicijngebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding. Met je melding draag je bij aan de veiligheid van medicijnen en vaccins. Het bijwerkingencentrum Lareb verzamelt, registreert en analyseert elke binnengekomen melding van een bijwerking. Ernstige bijwerkingen worden doorgegeven aan het CBG-MEB.
Contactgegevens Lareb: T. (073) 64 69 700, E. [email protected], W. Lareb en meldformulier https://meldformulier.lareb.nl/Forms/reportform?id=dd55f636%2D8904%2D46cd%2D9344%2D49cbf96d7a5c
College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG-MEB)
Op basis van de meldingen van het Lareb wordt alle beschikbare informatie over de vermoedelijke bijwerking van een medicijn beoordeeld. Komt de bijwerking daadwerkelijk door het medicijn, hoort de klacht bij de ziekte of komt de klacht mogelijk door verkeerd gebruik van het medicijn? Er wordt ook gekeken naar meldingen uit andere landen, vervolgstudies naar het medicijn, wetenschappelijke literatuur en vragen aan de maker (fabrikant) van het medicijn. Komt de bijwerking inderdaad door het medicijn? Dan kan besloten worden om: de bijsluiter aan te passen; een recept voor het medicijn verplicht te stellen; een waarschuwing over de bijwerking(en) te sturen naar de dokters en apotheken; of om het medicijn niet meer te verkopen.
Lees meer op https://www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-bijwerkingen-melden
Meldpunt Medicijnen
Het Meldpunt Medicijnen is een initiatief van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Het is een website, waar je als medicijngebruiker je (positieve en negatieve) ervaringen met medicijnen (anoniem) kunt delen en ervaringen van anderen kunt inzien. Het belangrijkste doel is om je als medicijngebruiker inzicht te geven in je medicijngebruik. Een bijwerking wordt sneller herkend en medicijngebruikers geven elkaar tips. Meer inzicht helpt bij de juiste keuze voor een bepaald medicijn.
W. https://www.meldpuntmedicijnen.nl/
Meer informatie medicijnen
Merk of merkloos geneesmiddel – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/EYtV9PLn6WQ?si=Qf_vU3tGj9p1nBYz
Geneesmiddelentekort – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/ASMpuvh6GTI?si=oHtjTBxca6jMN8NK
Hoe dien je het medicijn toe? – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/rv7tBfLdp3U?si=OdfOowPkmmhrK7Xu
Therapietrouw – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/Hn2-jx0tnlM?si=UTIzvFPJRzABv44t
Bijwerkingen bij geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/0mZhKt9W3Bw?si=rrKpzrMXzzCBcynZ
Allergisch voor een geneesmiddel – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/zji77OY0i14?si=WsXxNV-nVowoSItw
Pijnstillers, een genuanceerd verhaal – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/s6y-DUmqWww?si=J_p2LraWtNRSGjzR
Veel gestelde vragen over pijnstillers – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/o5SX_F9gYjs?si=gu2es8xzXYBLeNwO
Hoe bewaar ik mijn geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/Pmguu5aipPI?si=yoKZekYNloWptlgv
Op vakantie met medicijnen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/r6WTP6XKc3E?si=E8heyn-E_yb1onWS
Geneesmiddelen en rijvaardigheid – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/Yo5I-S_4W6c?si=LMh-3x7L0j_GoV9P
Geneesmiddelen en Seksualiteit – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/tJBqrQWvr-M?si=e0tWoKFbVCKOWzDX
Geneesmiddelen en gewichtstoename – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/becWBysty0w?si=h4hoWq2S4LiX1uKP
Geneesmiddelen en de Ramadan – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/WQEQ5D3huUU?si=WHMaTfuiSqBd1Yrs
Beweging, sport & geneesmiddelen – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/M2DMvHicSA4?si=Ik7n3HqZQd_JsQgl
Geneesmiddelen bij Artrose – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/u4811qpNuTA?si=XoQc0tqaCAVRJhcp
Behandelstrategie Reumatoïde Artritis – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/nfFXhtTbSEg?si=rtG0BKgrFUM8IC1B
Jicht – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/aBiBduh8zgY?si=rUADhO_tIXHdWPFi
Jeugdreuma en geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/BzqFUVO2BFI?si=_ZTUtHbux1GwhxA3
Osteoporose – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/FjLXeurdArg?si=q9ea_fQRkDqEEWgI
Methotrexaat – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/VYK5xYt-ORs?si=0Q8jziUdCEL67U-g
Prednisolon – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/KxEJhosLSQk?si=TJSCorz8o51mYyHP
Biologicals – Gek van geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/UPZAUHHBTq8?si=iBcn2_ldDuKmRT0Y
Corona en reumamedicatie – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/DT2iy8NCPjM?si=yuarcth_z-3HG8bC
Medicinale cannabis – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/e_pvCxltdWA?si=02wRwQXKpnA8Ikoo
Alternatieve behandelingen voor reuma – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/Gy8Q9KdguR0?si=pYHDCYoSIz4NjB1K
Het griepvaccin bij reuma – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/ycB2vL8Bo34?si=ARVC6Aen4uEwDPBi
Het belang van vitamines – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/4GGqznH0Md4?si=li7bnjVNjLLmKpD2
Vitamine D – Gek van Geneesmiddelen – Sint Maartenskliniek I https://youtu.be/FdwQ-LHwp1o?si=9IpavGGs6qQQhV2h
Hoe weet een medicijn waar het heen moet? -Universiteit van Nederland I https://youtu.be/OJteTBHS43Q?si=JFep45E-V1UvUe-6
Farmacokinetiek – Wat doet het lichaam met een medicijn? – Juf Danielle I https://youtu.be/Jp_WTAHZS3c?si=uwKkfekA88nIDfJP
Farmacodynamiek – Juf Danielle I https://youtu.be/SBVOUh2l3wQ?si=MkG8fSTqze4ICtup
How Medications Get Absorbed By Your Body – Nucleus Medical Media I https://youtu.be/mH81Q9Dtodc?si=pcNpLyFlteqYmLPb
How Your Body Gets Rid of Medications – Nucleus Medical Media I https://youtu.be/795CmRHVRUs?si=VbCKLKupr1SdsSQN
How Your Body Metabolizes Medications – Nucleus Medical Media I https://youtu.be/Fzh8mOOYywo?si=aTcZm3M7gkdNPLT6