Maagdarmklachten als bijwerking van etanercept
Etanercept is een biological voor de behandeling van reumatische aandoeningen, zoals reumatoïde artritis en spondyloartritis (ziekte van Bechterew). Het vermindert de ontsteking waardoor de schade aan de gewrichten wordt afgeremd. Maagdarmklachten zijn een minder bekende bijwerking van dit etanercept. In ReumaMagazine (nummer 5 – 2021) wordt een onderzoek van Bijwerkingencentrum Lareb beschreven waarin wel darmklachten als bijwerkingen worden gemeld.
Bijwerkingen
Bijwerkingen die veel voorkomen bij etanercept, zijn prikplekreacties zoals roodheid, jeuk en zwelling. Ook kun je meer kans hebben op infecties, zoals verkoudheid, blaasontsteking of huidinfecties. Maagdarmklachten zijn minder bekend en worden in de bijsluiter alleen als tekenen van onderliggende darmproblemen (zoals de ziekte van Crohn) als bijwerking beschreven. Deelnemers van het onderzoek de Monitor biologische geneesmiddelen ervaren maagdarmklachten wel als bijwerking bij etanercept.
Maagdarmklachten door patiënten beschreven
In de Monitor biologische geneesmiddelen werden biological gebruikers met behulp van online vragenlijsten gevolgd. De deelnemers werd gevraagd naar hun ervaringen met bijwerkingen bij biologicals. Er werden 36 maagdarm bijwerkingen beschreven door 25 (6%) deelnemers van in totaal 416 deelnemers die etanercept gebruikten voor een reumatische aandoening. Het ging voornamelijk om diarree, misselijkheid en buikpijn. Bij een derde van deze deelnemers begonnen de klachten binnen een maand na starten met etanercept. Ook beschreef een derde van de deelnemers dat zij vooral vlak na toediening van etanercept last hadden van deze klachten. De klachten gingen dan na een paar dagen weer over maar kwamen na een volgende toediening weer terug. Deelnemers hadden contact met een zorgverlener over meer dan de helft van de maagdarm gerelateerde bijwerkingen. In enkele gevallen was de dosering van etanercept aangepast of tijdelijk gestopt, waarna de klachten soms over gingen. Ook is behandeling van de maagdarmklachten met goed effect door een aantal deelnemers beschreven. Bij één deelnemer die last had van misselijkheid, hielp het om het toedienmoment van etanercept naar de avond te verplaatsen.
Maagdarmklachten door zorgverleners geregistreerd
Ook zorgverleners hebben maagdarm bijwerkingen opgemerkt bij etanercept. In het DREAM-RA register (een samenwerkingsverband tussen verschillende ziekenhuizen om de kwaliteit van reumazorg te verbeteren) zijn 11 maagdarm gerelateerde bijwerkingen vastgelegd bij 9 etanercept gebruikers. Diarree, misselijkheid, buikpijn en obstipatie kwamen vooral voor. Bij de meeste patiënten ging de bijwerking over, soms nadat de behandeling met etanercept was gestopt. In één geval kwamen de klachten terug nadat de behandeling met etanercept werd hervat. In een enkel geval werd methotrexaat ook als mogelijke oorzaak van de bijwerking gezien.
De top 3 van gerapporteerde maagdarmbijwerkingen bij etanercept door patiënten en zorgverleners.
| Patiënten (totaal 36) | Zorgverleners (totaal 11) |
| Buikpijn, maag/darmkramp, pijn of klachten (8x) | Diarree (5x) |
| Misselijkheid (6 x) | Misselijkheid (2x) |
| Diarree, dunne ontlasting (5x) | Buikpijn/buikklachten (2x) |
Bijwerkingencentrum Lareb
Bijwerkingencentrum Lareb is het Nederlandse meld- en kenniscentrum voor bijwerkingen van geneesmiddelen. Hieronder vallen ook vaccins en geneesmiddelengebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding. Lareb signaleert risico’s van het gebruik van geneesmiddelen in de dagelijkse praktijk en verzamelt en verspreidt kennis hierover. Medewerkers van Lareb schrijven geregeld artikelen over bijwerkingen van reumamedicatie voor ReumaMagazine. De auteurs van dit artikel, Gerda Weits en Jette van Lint, werken beiden bij Bijwerkingencentrum Lareb.
Monitor Biologische Geneesmiddelen
In ReumaMagazine 4 (2021) stonden al twee artikelen over de Monitor biologische geneesmiddelen van bijwerkingencentrum Lareb. Voor de Monitor biologische geneesmiddelen vulden ruim 1.380 mensen met verschillende auto-immuunziekten (ontstekingsreuma, ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en psoriasis) uit negen ziekenhuizen meer dan 9.000 online vragenlijsten in. Het vaakst werd melding gemaakt van injectieplaatsreacties, gevolgd door infecties en huidreacties. Bot- en spierklachten werden als meest belastend ervaren, op de voet gevolgd door infecties en maag-darmklachten. In deze monitor werd vermoeidheid ook als bijwerking van biologicals beschreven. In deze monitor werden mensen die een biological gebruikten voor een chronische auto-immuunziekte (zoals reumatoïde artritis, colitis ulcerosa, ziekte van Crohn en psoriasis), gevolgd met behulp van online vragenlijsten. In deze vragenlijsten werden onder andere het gebruik van de biological, de ervaren bijwerkingen, de aandoening, de combinatietherapie en andere onderliggende aandoeningen uitgevraagd. Beide artikelen zijn terug te vinden op www.reumamagazine.nl.
