Leefstijl – Mentale gezondheid
Wat is mentale gezondheid?
Mentale gezondheid is de gezondheid van je geest. Bij gezondheid denk je vooral meteen aan je lichaam, aan je conditie, dus aan je fysieke gezondheid. Maar je geest is net zo belangrijk! Als je namelijk lekker in je vel zit, dan functioneer je beter, sta je positiever in het leven, heb je minder last van stress en kun je je problemen beter de baas. Je kunt een aantal dingen doen om je mentale gezondheid te vergroten: positief denken; bewust leven, geniet van de dingen, die je doet; vrienden maken; enz.
Onbegrip vanuit je omgeving
Ruim 2 miljoen mensen oftewel 1 op de 9 Nederlanders hebben een vorm van reuma. Uit onderzoek blijkt dat zeker 50% van de mensen met reuma met onbegrip vanuit hun omgeving te maken heeft. Bij reuma heeft bijvoorbeeld ongeveer 1 op de 6 mensen met reumatoïde artritis (RA) last van een depressieve stoornis door de impact van de ziekte en het onbegrip. Maar hoe ga je nou om met onbegrip vanuit je omgeving? Hoe houd je jezelf mentaal gezond als je dagelijks beperkingen ervaart door je reuma? Depressieve klachten kunnen sterk overeenkomen met klachten van reuma, zoals bijvoorbeeld vermoeidheid. Daarom wordt een depressie vaak over het hoofd gezien bij mensen met reuma. Depressieve mensen met reuma hebben meer last van pijn, ontstekingen en beperkingen, zijn minder therapietrouw aan hun behandeling en medicijnen en hebben een verhoogde kans op ernstige complicaties. Hier speelt het kip-ei probleem een rol. De vraag is of depressieve klachten leiden tot meer complicaties of dat de complicaties leiden tot meer depressieve klachten. Het is vooral van belang om te weten, dat depressieve klachten en de complicaties elkaar beïnvloeden.
Omgaan met reuma: wat werkt niet?
Er is ook onderzoek gedaan naar wat wel of niet werkt in het omgaan met reuma. Een van de dingen, die niet werkt bij reuma, is catastroferen. Je denkt over je pijn en klachten in de termen van een ramp, bijvoorbeeld: “Met deze pijn kan ik niet leven”. Wat ook niet goed werkt, is pijn vermijdende coping. Je bent zo min mogelijk actief om zo weinig mogelijk pijn te ervaren. Bij reuma is iedere dag sporten juist erg belangrijk om je gewrichten soepel te houden. Verder kun je het gevoel hebben, dat je geen controle hebt over je situatie en voel je je machteloos.
Omgaan met reuma: wat werkt wel?
Wat werkt dan wel positief in je omgang met reuma? Goed in je vel en in je hoofd zitten. Blijf positief denken. Het werkt ook positief om je pijn te accepteren. Vechten tegen de pijn = de pijn centraal zetten. Het is bijna een tegenstelling, maar hoe beter je je pijn kunt accepteren, hoe minder pijn je hebt. Verhoog je activiteit en blijf sociaal actief. Mindfulness of cognitieve therapie kan je helpen om beter om te gaan met je situatie.
Webinar ‘Reuma en mentale gezondheid‘. Depressieve klachten kunnen sterk overeenkomen met klachten van reuma, bijvoorbeeld vermoeidheid. Depressieve mensen met reuma hebben meer last van pijn, ontstekingen, beperkingen, zijn minder therapietrouw en hebben verhoogde kans op ernstige complicaties. Een depressie wordt vaak over het hoofd gezien. Toon van Helmond, gezondheidspsycholoog en ervaringsdeskundige, vertelde erover.
Webinar ‘Reuma en chronische pijn‘: een van de grootste uitdagingen, wanneer je reuma hebt. Waar komt het vandaan? Maar vooral, hoe kan je er zo goed mogelijk mee omgaan? De Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland organiseerde in december 2020 een webinar hierover m.m.v. professor dr. Rob Smeets, revalidatiearts bij CIR Revalidatie en onderzoeker en hoogleraar Revalidatiekunde aan het Medisch Universitair Centrum Maastricht.
Hoe kun je omgaan met onbegrip?
Toon van Helmond, gezondheidspsycholoog en ervaringsdeskundige, heeft bij het webinar Reuma en je mentale gezondheid een schema laten zien over omgaan met onbegrip. Zie het schema hiernaast!
Verwerking van je ziekte
Hoe je omgaat met je ziekte, heeft te maken met verwerking. Je hebt verschillende reacties in de verwerking, deze worden ook wel eens vergeleken met de reacties in een rouwproces. Je ziet mensen heen en weer gaan tussen deze reacties:
• Ontkenning: iemand ontkent de feiten of gevolgen van zijn/haar ziekte. • Protest: mensen zijn gefrustreerd door hun reuma. Dit kan soms leiden tot agressie. • Somberheid: er is verdriet om het verlies van lichamelijke mogelijkheden. Hoe gaat de omgeving hiermee om? • Acceptatie: mensen gaan hun ziekte accepteren.
Omgaan met reuma in je relaties
Praat over je ziekte en over wat je wel en niet kunt. Hulp vragen en accepteren is daar een onderdeel van. Het kan lastig zijn binnen je relatie. Soms is je partner overbezorgd. Hierdoor valt je partner steeds meer in de rol van een verzorger en ga jij je kleiner en afhankelijker voelen. Soms neemt je partner afstand door het gevoel van machteloosheid, dat hij/zij ervaart. Hoe verander je dit? In gesprek blijven is ontzettend belangrijk. Vraag je partner hoe het voor hem/haar is, dat jij reuma hebt of wat je partner zou helpen om hiermee om te gaan.
Tips mentale gezondheid
• Lichaamsbeweging en frisse lucht.
Sporten is een van de beste dingen, die je kunt doen om zowel je klachten als je mentale gezondheid te verbeteren. Een wandeling kan je humeur verbeteren en is goed voor je lichaam.
• Nachtrust.
Het kan moeilijk zijn om te slapen, als je pijn of zorgen over je toestand hebt. Door gebrek aan slaap kan je pijn zelfs verergeren. Hou vast aan regelmaat en schakel je mobiele telefoon, computer en tv uit. Vraag je huisarts om advies.
• Mindfulness en positief denken.
Om stress te verminderen en rustig te blijven, kun je mindfulness oefeningen proberen. Zie pagina Leefstijl – Mindfulness.
• Blijf in contact en praat erover.
Blijf in contact met je vrienden, familie en je omgeving. Soms kan dit moeilijk aanvoelen als je bijvoorbeeld pijn hebt of je alleen voelt. Maar je verbonden voelen met andere mensen kan je emotionele gezondheid en welzijn een boost geven. Een van de moeilijkste dingen kan zijn om hulp te vragen. Heb je meer slechte dan goede dagen, praat met je huisarts of verpleegkundige.
Video over Reuma en Vermoeidheid m.m.v. Jo Smit (ervaringsdeskundige), Tina Bos (ervaringsdeskundige) en Inge Schoonen (reumaverpleegkundige Bravis Ziekenhuis).
Video over Reuma en Werk m.m.v. Annemieke Fransz (ervaringsdeskundige), Cleopatra Markelo (ervaringsdeskundige) en prof. dr. Angelique Weel (reumatoloog Maasstad Ziekenhuis).