Is zenuwstimulatie een nieuwe behandelmethode voor mensen met RA?
Heb jij reumatoïde artritis (RA), maar reageer je niet goed op medicijnen? Gebruik je misschien liever geen medicijnen of heb je veel bijwerkingen? Dan biedt zenuwstimulatie voor jou in de toekomst mogelijk een uitkomst. Net opgestart onderzoek kijkt naar de effecten van een zenuwstimulator in je buik, dicht bij de milt, voor mensen met RA. Dit zou effect hebben op je afweercellen en daardoor ontstekingen kunnen remmen.
Zenuwstimulatie in de hals
Er zijn al verschillende onderzoeken geweest naar de behandeling van RA met zenuwstimulatie. Hierbij krijgen je zenuwen elektrische pulsjes via een geïmplanteerd apparaatje. Onderzoekers keken in het verleden met name naar stimulatie van de nervus vagus in je hals. Dit is een lange, dunne zenuw die van je hersenstam naar je nek, borst en buik loopt. De zenuw vertakt zich naar verschillende lichaamsdelen. Daarom is hij belangrijk voor het doorgeven van informatie tussen je lichaam en je hersenen.
Door zenuwstimulatie van de nervus vagus kun je volgens onderzoek ontstekingen bij RA remmen. Dit zou komen doordat stimulatie van de nervus vagus de miltzenuw activeert. Dit leidt tot meer noradrenaline in de milt. Noradrenaline is een neurotransmitter en hormoon dat stress en angstgevoelens vermindert. Bijvoorbeeld door je hartslag te verlagen en de doorbloeding in je spieren te verminderen. Maar de hogere afgifte van dit hormoon heeft ook effect op je afweercellen. Het zorgt namelijk voor een verandering in deze cellen, waardoor ontstekingsreacties onderdrukt worden. Daardoor zouden mensen met RA minder last hebben van ontstekingen.
Het belang van de milt bij zenuwstimulatie
De milt speelt dus een belangrijke rol bij zenuwstimulatie. Dit komt doordat de milt belangrijk is bij je afweerreactie. Daarom is nu het idee ontstaan om te proberen direct de miltzenuw te stimuleren bij mensen met RA, in plaats van de nervus vagus. Zo kun je specifiek de zenuwen op de juiste plek activeren. Er is inmiddels een zenuwstimulator ontwikkeld ter grootte van een sleutel, die je vlak bij de milt kunt implanteren. De stimulator geeft elektrische pulsjes af rondom de miltzenuw. Het onderzoek naar de stimulator focust zich nu nog op de veiligheid, haalbaarheid en werkzaamheid bij mensen met RA.
Onderzoek naar de werking bij mensen met RA
Dr. Frieda Koopman, reumatoloog in het Amsterdam UMC, is betrokken bij het onderzoek. Juist onderzoekers uit het Amsterdam UMC zijn gevraagd om mee te denken, omdat ze hier al bijna 20 jaar onderzoek doen naar de invloed van zenuwstimulatie op ontstekingsreacties. Koopman: “Er zijn wereldwijd maar enkele ziekenhuizen die zenuwstimulatie met een implanteerbaar apparaat hebben gedaan bij mensen met reuma. Wij hebben die ervaring wel, want in dit ziekenhuis werd in 2016 een studie uitgevoerd bij mensen met RA naar de veiligheid en effectiviteit van stimulatie van de nervus vagus in de hals.’’
Volgens Koopman is onderzoek naar zenuwstimulatie erg belangrijk, omdat sommige mensen met RA niet goed reageren op medicijnen, veel last hebben van bijwerkingen of liever geen medicijnen willen gebruiken. Zij hebben mogelijk profijt van de zenuwstimulator. Koopmans vertelt: ‘’Uit onze studie naar zenuwstimulatie in de hals bleek dat een deel van de mensen met RA langdurig minder klachten heeft door gebruik van het apparaat. Dit gold zowel voor mensen die meededen aan het onderzoek omdat zij onvoldoende reageren op methotrexaat, als voor mensen die onvoldoende reageren op biologicals.’’
Zenuwstimulatie in de hals of in de milt?
De onderzoekers gaan in het huidige onderzoek kijken naar de eerste effecten van een stimulator in de milt bij een kleine groep mensen met RA. Het gaat vooral om mensen in de Verenigde Staten. Maar ook een aantal Europese ziekenhuizen, waaronder het Amsterdam UMC, doen mee. Een chirurg plaats eerst bij alle deelnemers een implantaat. Bij sommige mensen stimuleert dit apparaat de miltzenuw, bij anderen niet. Zo kunnen de onderzoekers kijken naar het effect van de zenuwstimulatie. Ze onderzoeken de resultaten onder andere via beeldvorming van de miltzenuw. Maar ook door naar ervaringen van de deelnemers te vragen en ontstekingswaarden te meten.
De toekomst moet volgens Koopman uitwijzen of zenuwstimulatie in de hals of in de milt beter werkt bij mensen met RA. Een stimulator in de milt zou misschien beter zijn, omdat de hals een kwetsbaar gebied is om in te opereren. Stimulatie in de hals kan er ook voor zorgen dat de omliggende spieren in je hals gaan trillen. Daardoor krijg je mogelijk last van een samengeknepen gevoel, hoesten en schorheid.
Maar het is nu nog niet duidelijk of een stimulator in de milt ook klachten geeft. Ook is het zo dat mensen die de stimulator in de hals gebruiken, de bijkomende klachten niet heel ingrijpend vinden. Onder andere omdat ze de stimulator zelf kunnen activeren en dus de momenten zelf kunnen kiezen. Maar meer onderzoek is nodig om erachter te komen of een implantaat in de hals of bij de milt veiliger en effectiever is voor mensen met RA. Daarbij kijken de onderzoekers ook naar wat het meest prettig is voor mensen zelf.
Hoopgevend onderzoek voor mensen met RA
Hoopgevend is het onderzoek in elk geval wel. Een stimulator zou mensen waarbij een andere behandeling niet goed werkt, namelijk kunnen helpen. Volgens Koopman is het ook interessant om te kijken naar een combinatie van een behandeling met medicatie en een zenuwstimulator. ‘’Mensen die bijvoorbeeld onvoldoende reageren op methotrexaat met biologicals, reageren mogelijk wel op een combinatie van biologicals en zenuwstimulatie. Andere interessante combinaties zijn methotrexaat en zenuwstimulatie, of methotrexaat met biologicals én zenuwstimulatie.’’ Dit biedt niet alleen hoop aan mensen die niet op medicatie reageren, maar ook aan mensen die hier maar gedeeltelijk op reageren. Zij zouden misschien remissie kunnen bereiken door verschillende behandelingen met zenuwstimulatie te combineren.
