Is het ontstekingsreuma of artrose?

Op 20 april 2021 was het eerste medische webinar van EULAR-PARE (People with Arthritis and Rheumatism in Europe) met als onderwerp de verschillen tussen ontstekingsreuma (inflammatoire artritis) en artrose (osteoartritis). De presentatie was in handen van Reumatoloog Peter Mandl uit Wenen.

Klinische kenmerken van ontstekingsreuma en artrose

Bij artrose is de beginnende verandering dat de kraakbeenlagen in de gewrichten verloren gaan. Dit begint zonder ontstekingsreactie. Ontstekingsreuma is vooral te herkennen aan het ontstaan van een ontstekingsreactie, die uiteindelijk ook beschadigingen van het kraakbeen en het bot veroorzaakt.

Kenmerken Ontstekingsreuma

De belangrijkste kenmerken van ontstekingsreuma, zoals reumatoïde artritis en artritis psoriatica zijn:

• Het is een auto-immuun ziekte.
• De aandoeningen beginnen met een ontsteking van het membraan om het gewricht heen (synoviaal membraan), de binnenste laag van het gewricht of de buitenkant van een pees. Dit veroorzaakt het plotselinge ontstaan van pijn, zwelling en stijfheid in en rondom het gewricht.
• Ontstekingsreuma kan symmetrisch (dezelfde gewrichten zijn aan beide kanten van het lichaam aangedaan) of asymmetrisch zijn.
• Reumatoïde artritis komt meer voor bij vrouwen.
• Reumatoïde artritis en artritis psoriatica komen vaker voor bij mensen van middelbare leeftijd, maar het kan iedereen treffen.

Kenmerken Artrose

De belangrijkste kenmerken van artrose zijn:

• Artrose ontstaat geleidelijk en meestal bij oudere mensen, vaker bij vrouwen.
• De beschermende lagen aan het einde van de botten slijten bij het ouder worden, waardoor bewegen moeilijker wordt.
• Artrose heeft ook invloed op de rest van gewricht, zoals het bot en de gewrichtsbanden.
• Artrose kan ontstaan in ieder gewricht van je lichaam, maar de gewrichten waar artrose het meeste voorkomt zijn die van de handen, knieën, heupen en wervelkolom.

Verschillen tussen ontstekingsreuma en artrose

In tabel 1 staan de klinische kenmerken van ontstekingsreuma en artrose naast elkaar weergegeven en in tabel 2 zijn de belangrijkste verschillen tussen de verschillende aandoeningen weergegeven.

Tabel 1: Klinische kenmerken van ontstekingsreuma en artrose.

Tabel 2: Verschillen tussen reumatoïde artritis, artritis psoriatica en artrose.

Verschil in symmetrie, aangedane gewrichten en geslacht

Wat vooral opvalt is dat er voornamelijk verschillen zijn in de symmetrie/asymmetrie van de verschillende aandoeningen. Ook de verdeling van de gewrichten die bij de verschillende aandoeningen zijn aangedaan, is verschillend bij de verschillende aandoeningen. Daarnaast zijn er verschillen tussen het voorkomen van de verschillende vormen van ontstekingsreuma en artrose tussen mannen en vrouwen (zie tabel 3).

Tabel 3: Verschillen tussen mannen en vrouwen en het voorkomen van de verschillende vormen van ontstekingsreuma en artrose.

Verschillende biomarkers voor een juiste diagnose

Er zijn verschillende biomarkers in het bloed die kunnen helpen bepalen of er sprake is van reumatoïde artritis, artritis psoriatica of artrose.

Tabel 4: Verschillen in biomarkers tussen reumatoïde artritis, artritis psoriatica en artrose.

Beeldvormende technieken

Om de impact van de verschillende ontstekingsreuma en artrose op de gewrichten beter zichtbaar te maken, kan gebruik gemaakt worden van röntgenfoto’s, MRI-scans en echografie.

Wanneer röntgenfoto’s gemaakt worden van gewrichten die zijn aangedaan door reumatoïde artritis, dan valt op dat de ruimte tussen de twee botten in het gewricht smaller is geworden of dat er sprake is van misvorming of bot-erosie (verdwijnen van stukjes bot). Op röntgenfoto’s van gewrichten met artrose valt op dat de ruimte tussen de twee botten ook smaller is geworden en dat er daarnaast vaak sprake is van botuitsteeksels rondom de botten van de gewrichten. Ook misvorming van het gewricht kan optreden bij artrose, evenals verdikking van het stukje bot onder de kraakbeenlaag.

Juiste diagnose

Het verschil tussen ontstekingsreuma en artrose is ondanks bovengenoemde klinische kenmerken en biomarkers niet altijd even makkelijk te herkennen, wat het stellen van een juiste diagnose soms lastig maak. Zeker wanneer reumatoïde artritis ontstaat nadat artrose al een periode bezig is of juist andersom.