Het Coronavirus houdt ons in de greep. Er zijn verschillende vaccins in ontwikkeling. Hoe dichter we bij een vaccin komen, hoe meer vragen er zijn. Hoe werken vaccins? Wat zijn de bijwerkingen? Wat zijn de verschillende corona medicijnen? Dit is een greep uit de vragen die centraal stonden tijdens het Grootste Coronaspreekuur (online) op donderdag 5 november.
Zoektocht naar een vaccin
Ton de Boer is voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Het CBG is verantwoordelijk voor het registreren van een geneesmiddel. “We kijken naar de werkzaamheid, veiligheid en de kwaliteit van een medicijn. Het CBG is een van de 27 landen die betrokken is bij het beoordelen en registeren van de coronavaccins binnen Europa. Ook bewaken we hoe het zit met de veiligheid zodra het middel op de markt komt.” aldus Ton de Boer. “Er zijn veel vragen over de beoordeling en veiligheid van Coronavaccins. Het is belangrijk dat mensen goed voorgelicht zijn. Mensen vragen zich namelijk af: wil ik straks wel een vaccin?”
We gaan weer de goede kant op, tijd voor versoepeling?
De coronabesmettingen in deze tweede golf zijn nu aan het dalen. Er is dan ook veel animo om weer te gaan versoepelen. Jaap van Dissel is directeur van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). “De komende tijd verwacht ik geen versoepelingen. We zitten nog met te veel regionale verschillen. Tot ver in December is de verwachting dat we op besmettingsaantallen zitten dat we de boel met een set vaste basisregels weer onder controle kunnen houden, hopelijk totdat er een vaccin komt.”
Wanneer is er een vaccin?
Hugo de Jonge is Minister van VWS (Volksgezondheid Welzijn en Sport). Hugo de Jonge: “Ik denk dat we erop moeten rekenen dat we in de eerst maanden van 2021 de eerste leveringen van goedgekeurde vaccins zouden kunnen krijgen. We hebben op voorhand een contract afgesloten met meerdere makers van veelbelovende vaccins. Het Oxford vaccin is het meest veelbelovende vaccin op dit moment.”
Hoe wordt een vaccin verdeeld over de bevolking?
“Nederland volgt hierin het advies van de Gezondheidsraad.” vertelt Hugo de Jonge. “We moeten ons realiseren dat niet iedereen in een keer een vaccin kan krijgen.
Hoe garandeer je de veiligheid? Wie kijkt mee in besluitvorming?
Ton de Boer “Er is een onafhankelijk college die besluit of een medicijn op de markt komt. We werken volgens het standaard traject om alles te doen zoals we het altijd doen, maar sneller waar mogelijk.”
Wel of niet vaccineren?
Diederik Gommers is Intensivist bij het Erasmus MC en Voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care: “Vaccineren is een vrije keuze, maar doe het niet alleen voor jezelf maar ook voor de mensen om je heen. Die solidariteit is belangrijker dan bij het griepvaccinatieprogramma (vaccinatiegraad bij de griepprik is nu 30%). We moeten er niet aan denken dat dit percentage net zo laag is bij het coronavaccin.”
Moet je gevaccineerd worden als je al corona hebt gehad en antistoffen hebt?
Janneke Belo is huisarts: “Het is goed om je te beseffen dat ook al heb je Corona gehad, je kan het opnieuw krijgen. Als je het vaccin neemt, doe je dit niet alleen voor jezelf maar vooral ook voor een ander. Loop niet rond van: mij kan niks meer gebeuren.”
Wat is het verschil tussen een vaccin en een geneesmiddel?
Leonoor Wijnans is van het CBG en is vaccindeskundige. Leonoor: “Een vaccin wordt gegeven om te zorgen dat mensen niet ziek worden. Een vaccin heeft een klein beetje onschadelijk virus. Bij toediening boots je de infectie na, zonder dat je er ziek van wordt. Het is een training voor het lichaam om om te gaan met een virus. Om deze op te kunnen ruimen als het echte virus toeslaat.”
Hoe wordt een vaccin ontwikkeld?
Filmpje: Een vaccin wordt eerst in een laboratorium getest, dan in drie stappen getest op mensen (Stap 1 = Onderzoekers geven het vaccin aan een tiental gezonde volwassen proefpersonen om te testen of er bijwerkingen zijn, of er een immuunreactie is en welke dosering het best werkt. Stap 2 = Onderzoekers testen bij een paar honderd proefpersonen uitgebreider de veiligheid en immuunreactie, ook bij verschillende groepen, zoals ouderen en kinderen. Stap 3 = Onderzoekers testen maandenlang bij vele duizenden proefpersonen of het vaccin beschermt tegen een infectie, vergeleken met mensen die een placebo kregen. Eventuele zeldzame bijwerkingen komen hier aan het licht.). Daarna (na alle goedgekeurde stappen) wordt een vergunning aangevraagd waarvoor zorgvuldig alle onderzoeken beoordeeld worden langs strenge eisen. Weegt de werkzaamheid van een vaccin op tegen de risico’s? Dan kan er een vergunning worden afgegeven. Daarna wordt het vaccin goed in de gaten gehouden op bijwerkingen; soms heb je een onbekende bijwerking. In het uiterste geval wordt een vaccin van de markt gehaald. Zo blijft een vaccin zo veilig mogelijk.
Registratie van bijwerkingen
Miriam Sturkenboom is de coördinator van het Europese vaccinonderzoek. Zij registreert straks de bijwerkingen en gevolgen van het coronavaccin. Miriam Sturkenboom: “We gaan er niet van uit dat ernstige bijwerkingen voor zullen komen bij Corona. Als je een hele grote groep mensen gaat vaccineren dan neemt de kans toe dat je mogelijke bijwerkingen ziet. Als er data komen over bijwerkingen dan geven we dat direct door aan de autoriteiten die de balans opmaken tussen werkbaarheid en schadelijkheid van een vaccin.”
Hoe meld je een bijwerking?
Agnes Kant is Directeur van Bijwerkingencentrum Lareb. “Bij Lareb kan je bijwerkingen van gezondheidsproducten melden. Zo kunnen we nieuwe kennis opdoen. Een vermoeden op een bijwerking is voor ons genoeg om meer onderzoek te doen. Het maakt dat je op zoek gaat naar meerdere van dezelfde klachten. O.b.v. analyse kan er sprake zijn van een bijwerking die niet eerder uit het onderzoek naar de werking van een medicijn is gekomen.”
Te veel informatie
Enny Das is Professor Communicatie en Beïnvloeding aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en lid van de Gezondheidsraad. Enny: “We hebben veel toegang tot informatie, vooral via internet. Je moet daarin wel kunnen filteren en dat kan niet iedereen. Je moet aan de ene kant een heldere boodschap hebben over een corona vaccin en aan de andere kant transparant blijven: hoe is het vaccin getest? Overclaim niet wat je nog niet weet.” Jaron Harambam is socioloog: “Het is goed om na te denken over verschillende communicatiediepgangen. Sommige mensen willen juist wel meer weten.” Jörgen Raymann is cabaratier: “Let ook op de verschillende culturele achtergronden. Sommige culturele achtergronden zijn extra hard getroffen door corona. De communicatie naar deze mensen is de afgelopen tijd nihil geweest. In Suriname denken ze dat als je Bita drinkt dat je dan niet ziek kan worden. Bij de Marokkaans en Turkse gemeenschap is het heel normaal dat je bij elkaar aan tafel zit en uit hetzelfde bord met elkaar eet. Je moet ook deze doelgroepen duidelijk maken hoe het zit. Hier moet je op letten bij je communicatie.”
Een vaccin en wantrouwen
Jörgen Raymann: “Er is veel verwarring bij mensen over een vaccin. Artsen spreken elkaar soms tegen over de betrouwbaarheid van een vaccin. De reactie van de gemiddeld burger is dan: Waarom moet ik mij laten inenten? Het is een kwestie van goede communicatie en voorlichting, anders krijg je wantrouwen. Mensen gaan op zoek naar een validatie voor hun wantrouwen. Ze gaan hun eigen informatie filteren om een bevestiging te krijgen van hun gelijk.” Jaron Harambam: “Je moet ook kijken naar de verschillende vormen van wantrouwen. Als je communiceert, moet je onderscheid maken tussen de verschillende theorieën van mensen. Ook is meer openheid nodig over informatie over onderzoek. Welke partijen leveren welke informatie? Welke partijen betalen voor een platform die informatie verspreidt? Hier moet meer transparantie in komen. Voor instituties is het belangrijk dat je eerlijk bent over een mogelijke belangenverstrengeling.”
Hoe zorgen we ervoor dat valide zorgen niet worden afgedaan als complot ‘wappie’ ?
Jörgen Raymann: “Als iemand oprechte zorgen heeft, dan moet je die zorgen serieus nemen.” Jaron Harambam: “Mensen hebben veel zorgen over het dagelijkse leven. Ze leggen altijd de vinger op de zere plek van iets dat misgaat in de maatschappij. Als je dat serieus neemt en het gesprek aangaat dan haal je een hoop wantrouwen weg.” Ton de Boer: “Wantrouwen tegenover medicatie blijf je houden. Maar kijk vooral naar de vooruitgang die andere medicatie ons heeft gebracht bij andere ziektes. Hopelijk heeft dit programma duidelijk gemaakt, wat het systeem is dat ten grondslag ligt aan de veiligheid en kwaliteit van een medicijn. Onbekendheid zorgt voor wantrouwen. Hopelijk heeft dit programma een stukje van dit wantrouwen weggewerkt.”
Meer informatie?
In het verslag ‘Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland‘ tref je alle informatie over de vragen die tijdens het spreekuur behandeld zijn. Liever de uitzending terugkijken? Klik dan hier.
