Heupprothese

Wat is een heupprothese?

Heupprothese
Een heupprothese (kunstheup) is een vervanging van je eigen heupgewricht. Een heupgewricht bestaat uit een heupkop en een heupkom. De heupkop is het bovenste deel van het dijbeen. Een deel van je bekken is de heupkom. Als de heupkop en heupkom in je heupgewricht beschadigd zijn, kunnen ze worden vervangen door een nieuwe heupkop met steel en nieuwe heupkom, die precies in elkaar passen (heupprothese).
Een heupprothese bestaat uit drie onderdelen: een steel, een heupkop en een heupkom. De steel met daarop de heupkop zit vast in het dijbeen (bovenbeen) en kan bewegen in de heupkom, die in het bekken wordt vastgezet. De onderdelen van de heupprothese zijn gemaakt van metaal, kunststof en/of keramiek.
De heupsteel is van metaal bij prothesen, die met cement worden vastgezet of van titanium bij prothesen, die zonder cement worden vastgezet. De heupkop moet heel glad en hard zijn en is van metaal of keramiek (porselein). De heupkom van een heupprothese bestaat uit titanium met een laagje van slijtvast polyethyleen of keramiek. Dit geeft een heel glad en slijtvast gewricht. Soms ontstaat er een piepgeluid bij het bewegen van de heupprothese.

Waarom een heupprothese?

Een heupprothese kan nodig zijn, als:
• je heupgewricht erg beschadigd is door artrose. Je hebt veel pijn aan je heup als je loopt en/of lang moet staan en/of je heup wordt stijf en minder beweeglijk. Aan- en uitkleden en dagelijkse activiteiten worden steeds moeilijker of lukken niet meer.
• je reumatoïde artritis (RA) hebt. Hierbij raken je gewrichten ontstoken. Als de gewrichten steeds vaker ontsteken, kunnen ze beschadigd en misvormd raken. Gewrichtsknobbels, die ontstaan in je gewricht, gaan niet meer weg.
• je een stevig ongeval hebt gehad of zeer actief sport. Er is op de röntgenfoto een duidelijke beschadiging aan de laag kraakbeen in je heup te zien. Je hebt erg veel pijn en/of je kunt niet meer goed bewegen en/of lang staan en/of ver lopen.
• andere behandelingen, zoals een andere leefstijl, gezonder eten, fysiotherapie, pijnstillers en/of injecties met een ontstekingsremmer de klachten niet genoeg of helemaal niet verbeteren.

Zie voor meer uitleg: Keuzekaart in beeld Artrose in de heup 

Plaatsing heupprothese 

Plaatsing heupprothese
De heupprothese kan op verschillende manieren geplaatst worden. Die keuze bepaalt waar de plaats van de snede (incisie) is en waar je later een litteken hebt. Het litteken zit aan de zijkant, voorkant of achterkant van de heup en is ongeveer 15-20 cm lang. Er kan gekozen worden voor:
• posterieur/posterolateraal: je heup wordt vanaf de achterkant benaderd, onder de bilspier door.
• direct lateraal: je heup wordt via de zijkant benaderd.
• (antero)lateraal: je heup wordt vanaf de zijkant van het bovenbeen benaderd.
• anterieur: je heup wordt vanaf de voorkant bij de lies benaderd.
Je orthopeed vertelt je meer over de keuze voor de plaatsing.

Tijdens de operatie wordt in de heupkom een nieuwe heupkom geplaatst. De heupkop wordt verwijderd. Hierna wordt in het dijbeen van het bovenbeen een steel (metalen pen) geplaatst, waarop een nieuwe heupkop is vastgemaakt, die precies in de kom past. Het hele heupgewricht wordt dus vervangen door een nieuwe heupkop op een steel en heupkom, die precies in elkaar passen.

Keuze heupprothese
• een totale heupprothese. Dit is een totale vervanging van je heupgewricht met een nieuwe heupkop met steel en nieuwe heupkom, die precies in elkaar passen.
Het hangt van je leeftijd en de kwaliteit van je botten af of de prothese wordt vastgezet met botcement of dat het bot in de prothese kan vastgroeien. Afhankelijk van je leeftijd en de kwaliteit van je bot wordt gekozen voor de gecementeerde of ongecementeerde prothese:
› de gecementeerde heupprothese.
Als de kwaliteit van je bot minder goed of niet goed is, dan krijg je een heupkop met langere steel (8 -12 cm) met botcement. Het botcement (polymethylmetacrylaat) wordt tijdens de operatie aangemaakt. Na ongeveer 10 minuten is het uitgehard. Het botcement (een soort lijm) wordt vastgemaakt aan de botuiteinden, als de prothese niet stevig genoeg zit. Ook de heupkom wordt met botcement vastgezet. Nu zitten de heupkop met steel en de heupkom muurvast in en aan het bot.
› de ongecementeerde heupprothese.
Als de kwaliteit van het bot in je arm goed is, kan de steel kort zijn (3 cm ‘stemless’). Bij een ‘stemless’ heupkop met een korte steel wordt de steel vastgeklemd in het bot zonder botcement, zodat het bot aan je prothese vastgroeit. Bij de ongecementeerde heupprothese heeft de steel een ruw oppervlak. Als de ‘stemless’ prothese in het bot wordt gedrukt, stimuleert dat extra botgroei, waardoor de prothese vast komt te zitten.
• een hybride heupprothese.
Dit is eigenlijk een combinatie van een ongecementeerde en gecementeerde prothese. De heupkom wordt meestal verankerd met botcement op zijn plaats en de steel van de gewrichtskop zonder botcement. De steel moet dus vanzelf vastgroeien in het bot. Dit is een omgekeerd hybride of reversed hybride prothese. 
• resurfacing. Hierbij wordt de heupkop niet verwijderd van het dijbeen, maar wordt er een metalen dop bovenop gezet. Die dop wordt vastgemaakt aan de heupkop. In de heupkom komt een metalen kom, waar de dop precies in past.

Registratie, levensduur en vervanging heupprothese

Registratie gegevens
De Landelijke Registratie Orthopedische Interventies (LROI) is een register voor orthopedische ingrepen. Hierin staan de gewrichtsprothesen (heup, knie, enkel, schouder, elleboog, pols, vinger en duim), die in Nederland geplaatst zijn: zowel de eerste als de revisieoperaties. Als je bent geopereerd en een prothese hebt gekregen, dan geeft de orthopeed de gegevens over de, bij jou geplaatste, prothese dus door aan de LROI. De informatie over je prothese is zo altijd centraal terug te vinden.

Levensduur knieprothese
Een heupprothese (kunstheup) gaat gemiddeld 20 jaar mee. Soms moet de kunstheup binnen 20 jaar weer vervangen worden, als de klachten erger worden. Dit hangt af van verschillende factoren, zoals je leeftijd, hoe actief je bent, hoe zwaar je de prothese belast en wat de kwaliteit is van het bot om de prothese.

Prothese vervangen
Slijtage van het metaal, kunststof en keramiek in de heupprothese komt heel weinig voor. Maar de levensduur van de prothese is vaak korter, als een onderdeel los gaat zitten. De kans hierop is wisselend: soms gebeurt het pas na tien of vijftien jaar, soms helemaal niet. Je moet daarom op controle komen. Een belangrijk onderdeel van deze controle is een röntgenfoto van de heup. De heupprothese is eventueel te vervangen. Dat vergt een grotere operatie, want een vervanging is lastiger dan het plaatsen van de eerste prothese. Ook is het resultaat bij een vervanging vaak minder goed met een grotere kans op complicaties.

Informatie heupprothese

Totale heupprothese – orthopedisch chirurg Job van Susante – Rijnstate I https://youtu.be/UZKf125RF-0?si=7s15XWEtFOR7DwKA
Uw heupprothese uitgelegd door uw chirurg – Orthopedie AZ Delta Roeselare I https://youtu.be/YKwrnU7EMGM?si=K_NZJJvnzCvmoApJ
Een nieuwe heup – Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis I https://youtu.be/0R2qZTJWuqo?si=MknstNAwY5HLI_ir
Animatie heupprothese gecementeerd – zorgvoorbeweging I https://youtu.be/PFOiVc2B8E8?si=R4HMCfOsuYVq003Q
Animatie heupprothese ongecementeerd – zorgvoorbeweging I https://youtu.be/bwv7JoKkS3A?si=4XRH6kaRT_pvV0gg
Auto instappen met een heupprothese – Antoniusziekenhuis I https://youtu.be/CIWthbgvicA?si=yDzmG1gvdngjPVj0
Instappen in een auto – Radboudumc I https://youtu.be/mzYZsWbgW5k?si=eMAu2MbaLnxNU9PP
Instructievideo na heupoperatie: traplopen met krukken – Topaz Zorg I https://youtu.be/C-0pRZ-0W9g?si=9m4p6FsrZ-d609MF