Het verband tussen verschillende chronische ziektes
Reuma is een chronische ziekte waarbij je last kan hebben van meerdere klachten of zelfs meerdere aandoeningen. Hoe beïnvloeden deze klachten en aandoeningen elkaar? Silvan Licher is arts onderzoeker aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. In zijn onderzoek richt hij zich op mensen met meerdere chronische aandoeningen. Reuma is één van die chronische ziektes met bijkomende aandoeningen, die hij de komende jaren beter in kaart wil brengen.
Ziektes en zorg in elkaars vaarwater
De gezondheidszorg is traditioneel gericht op één klacht. Daarmee ga je naar een dokter die er een ‘ziekte’ aan koppelt en er een gepaste behandeling op toespitst. De internist behandelt de schildklier en de nieren en de cardioloog bekommert zich om het hart. Een uitstekend zorgmodel voor mensen met één aandoening waar alle aandacht naar toe kan. Maar wat als iemand meerdere aandoeningen heeft of zelfs twee chronische ziektes naast elkaar? ‘Dan heb je meerdere artsen nodig, die elk een stukje van die ziekte gaan coördineren’, aldus arts-onderzoeker Silvan Licher. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar het kan voor de patiënt soms heel zwaar worden. Zeker bij mensen met een multimorbiditeit (twee of meer chronische ziektes) waarbij zorgverleners in elkaars vaarwater komen. Daar komen vaak veel medicijnen bij kijken en soms ook tegenstrijdige adviezen.’
Steeds meer mensen met meerdere chronische ziektes
Comorbiditeit of multimorbiditeit is een groeiend fenomeen. Dat komt deels doordat we steeds beter in staat zijn chronische ziektes te behandelen, waardoor de levensverwachting blijft stijgen. Het ‘nadeel’ van zulke goede overleving bij een chronische ziekte is dat mensen nieuwe chronische aandoeningen kunnen ontwikkelen.
Het verschil tussen comorbiditeit en multimorbiditeit bij reuma
Reuma is zo’n chronische ziekte waarbij vaak meerdere klachten ontstaan. Veel mensen met reuma hebben een hoge bloeddruk, verschillende ontstekingen of bijvoorbeeld oogaandoeningen. Silvan: ‘Er kunnen heel uiteenlopende klachten ontstaan. Zolang ze als een soort ‘bijzaak’ naast de hoofdaandoening bestaan, noemen we dat comorbiditeiten. Die aandoeningen hebben niet persé een relatie met elkaar. Je kunt bijvoorbeeld reuma hebben door een erfelijke aanleg en daarnaast last krijgen van hoge bloeddruk vanwege overgewicht. Dat hoeft geen verband met elkaar te hebben. Dus de comorbiditeit overgewicht kan los staan van de reuma. Maar voor de behandeling is het wel van belang. Als patiënt bezoek je een reumatoloog, want dat is de hoofdziekte, maar die reumatoloog kan wellicht ook de hoge bloeddruk behandelen.’
Dat wordt anders wanneer patiënten aan meerdere chronische ziekten leiden. Dan spreken we van ‘multimorbiditeit’. ‘Om bijvoorbeeld reuma te behandelen moet de patiënt naar de reumatoloog, ondergaat bij die specialist alle controles en slikt pillen tegen de ontsteking en de pijn. Wanneer er bij die patiënt daarnaast sprake is van hartfalen, dan is het vaak niet meer voldoende om naar de huisarts of reumatoloog te gaan maar moet hij voor een behandeling ook naar een cardioloog.’
Het verband tussen verschillende aandoeningen
Zoals Silvan al aangaf, hebben comorbiditeiten niet persé een relatie met elkaar. ‘Ziektes kunnen los staan van elkaar. Maar eigenlijk weten we daar nog niet zo veel van af. Waarschijnlijk zijn er factoren die leiden tot hartfalen of reuma, die óók het risico verhogen op een nieuwe aandoening. Van de andere kant kan een behandeling een kettingreactie veroorzaken. Als je veel medicijnen slikt en weinig beweegt omdat het pijn doet, kan dat leiden tot hoge bloeddruk of overgewicht. Leiden die combinaties van factoren bij mannen tot andere chronische aandoeningen dan bij vrouwen? Het is een hypothese waar we mee werken. En hoe zit het met een combinatie van een lichamelijke ziekte zoals reuma met een psychische aandoening zoals een depressie of angstklachten? Dat kan een hele heftige impact hebben op iemands gezondheid. Misschien nog wel meer dan twee lichamelijke ziektes naast elkaar. Daarover is nog maar weinig bekend doordat de traditionele zorg ‘in hokjes’ is verdeeld. Bovendien leeft steeds meer de overtuiging dat je letterlijk ziek kunt worden als je depressief bent. Daar wordt tegenwoordig meer onderzoek naar gedaan. Zo hopen we ook factoren te ontdekken die het risico op twee of meer aandoeningen kan verlagen.’
Over het onderzoek van Silvan Licher 
Silvan Licher is arts onderzoeker aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Op 8 oktober 2021 verdedigt hij zijn proefschrift dat ingaat op het voorspellen en voorkomen van dementie. Tijdens dat onderzoek heeft hij ook gekeken naar verschillende chronische ziektes in relatie tot dementie. Daarbij viel hem op dat veel mensen, waaronder ook veel mensen met reuma, meerdere chronische aandoeningen hebben. Hoe houden deze aandoeningen verband met elkaar? ‘Een vraag waar we de komende jaren graag een antwoord op willen krijgen.’ aldus Silvan.
Lees ook:
In gesprek over Comorbiditeiten en Veerkracht – Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland
