Edgar Stene Prijs 2019 – Hanneke

Hanneke Drouen: 2e prijs

De koffiegod

Aan de koffiegod dank ik mijn bestaan. Ik verkoop namelijk koffie. Niet zomaar koffie, nee…. echt lekkere koffie. En gelukkig is daar een tekort aan. Tenminste in de omgeving waarin ik werk en mijn koffie verkoop. Ik heb een kleine unit in een overdekte winkelstraat en verkoop kartonnen bekertjes koffie, vooral cappuccino. En natuurlijk nog allerlei lekkers bij de koffie. Alles, ook de koffie, zoveel mogelijk duurzaam, biologisch en Fair Trade.
’s Morgens open ik de grote schuifdeuren en rol mijn counter met machines naar buiten. Vaak staan er al klanten te wachten. ’s Avonds rol ik alles weer naar binnen en sluit mijn zaakje met een moe en voldaan gevoel af.

Het is mijn eigen kleine zaak, zelf opgebouwd uit het niets. En het draaide goed, de omzet groeide jaarlijks. Maar na een jaar of vier de zaak met alleen zo nu en dan hulp van mijn puberende dochter draaiende te hebben gehouden, bleek dat de koffiegod nog meer voor mij in petto had. Na maanden rondgelopen te hebben met griepachtige verschijnselen, pijn, stijfheid en algehele malaise stuurde de huisarts mij door naar de Reumatoloog. En jawel ….. dat verklaarde meteen een heleboel ongemakken. Inmiddels was ik meer dan vijftig jaar oud en financieel afhankelijk van een beroep dat lichamelijk erg zwaar is, met een diagnose Reumatoïde Artritis. Wat nu?!

Nou is het bekend dat kleine zelfstandige ondernemers zich niet verzekeren. Daar zijn meerdere redenen voor. Voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering betaal je een hoog maandelijks bedrag. Je moet heel wat kopjes koffie verkopen om zo’n bedrag te kunnen betalen. Daar komt nog bij dat je 3 maanden moet wachten terwijl je dus ziek bent voordat er een percentage van je gemiddelde inkomen wordt uitbetaald. En tot dan toe was ik nooit meer dan twee dagen ziek geweest, van 18:00 uur vrijdagavond tot 7:00 uur maandagmorgen. Kleine ondernemers worden niet ziek. Als je ziek bent verdien je niets. Zo simpel is dat.

Toch was de diagnose Reumatoïde Artritis eigenlijk ook een geschenk van de koffiegod. Ik wist nu wat er met mij aan de hand was en moest wel toe geven dat het zo niet meer verder ging. Ik was vaak oververmoeid. Vooral mijn sociale leven leed eronder. Natuurlijk ging ik gewoon werken, maar ik lag ’s avonds thuis alleen nog maar uitgeput op de bank. In de rol van werkgever stappend zou ik mijn situatie op het werk voor mijzelf moeten aanpassen. Welke aanpassingen zouden mij helpen het werk vol te houden? Al snel vormde zich het idee een hulp aan te nemen. Als ik een werknemer zou hebben zou deze de helft van het werk kunnen doen. En dan haal je iemand uit de bijstand in plaats van de lease-auto van de verzekeringsagent te betalen. Goed plan. Ik was al een duurzame ondernemer, de stap naar maatschappelijk verantwoord werkgever zou niet al te groot moeten zijn. Volgende stap de UWV bellen.

De dame aan de telefoon bij de UWV, ongetwijfeld van mijn leeftijd, begreep het meteen en twee maanden later begon een jongeman voor mij te werken. Een geschenk van de koffiegod. Leergierig en bereid de handen uit de mouwen steken. Omdat hij vaak vuile en kapotte kleren aan had, kocht ik werkkleding in, t-shirts met het logo van de zaak. Nieuwe spijkerbroeken, schoenen en een winterjas. Als werkgever wil je niet dat je werknemer financieel in de problemen zit, dus heb ik hem geholpen met zijn betalingsachterstanden zoals de dreigende afsluiting van elektriciteit en leende hem een forse duit zodat hij zijn schulden kon afbetalen. Afgesproken werd dat hij zou beginnen met terugbetalen zodra het financieel beter met hem ging. Een betere engel kon de koffiegod niet naast zich hebben en een meer maatschappelijk verantwoord werkgever moet ik nog tegenkomen.

De zaak bleef goed draaien en zoals het een goede werkgever betaamt gaf ik de jongeman na een jaar een vast contract. En toen begon de ellende. Want werknemers krijgen hun salaris gewoon doorbetaald als ze ziek worden. Al gauw begon mijn werknemer zich met regelmaat ziek te melden. Echt met regelmaat. Iedere 2 weken in het begin, later iedere week maandag en vaak ook nog dinsdag. Wat hij mankeerde? Overgeven en diarree. Op een gegeven moment meldde hij zich helemaal ziek, dit keer met pijn in de rug. Dat was wat nieuws. Inmiddels had ik een jobcoach via het UWV en een bedrijfsarts voor hem ingeschakeld. De bedrijfsarts verklaarde hem na enige tijd genezen en keurde hem goed om te werken, de coach praatte als Brugman maar de werknemer bleef ‘ziek’ thuis. Hij weigerde zelfs een gesprek om te overleggen hoe nu verder. Zowel deze goeie werkgever als de koffiegod stond hier met de rug tegen de muur.

Reumatoïde Artritis is een grillige ziekte en de stress die deze werknemer mij bezorgde plus het feit dat ik er al die tijd weer alleen voor stond maakte dat ik langzaam weer zieker aan het worden was. Inmiddels was er al bijna weer een jaar voorbij. Er zat maar een ding op, een rechtszaak. Ondanks de kosten die dat met zich mee zou brengen, ik zag geen andere weg.

Gelukkig had ik alles altijd goed gedocumenteerd. Ik had zelfs verslagen van de functioneringsgesprekken. Bewijzen genoeg dat het niet aan mij of de situatie in mijn zaak lag. De rechter luisterde naar mijn pleidooi en de jongeman werd ontslagen zodat ik weer opnieuw naar een medewerker op zoek kon gaan. In hoeverre de koffiegod hier zijn invloed heeft laten gelden weet ik niet maar ik heb wel een sterk donker bruin vermoeden.
De koffiegod had me al snel geleerd dat een kleine zelfstandige ondernemer met Reumatoïde Artritis geen werknemers heeft, maar collega’s. We houden samen de zaak draaiende. Mijn huidige vaste collega begint ’s morgens om 8:45 uur nadat ze haar kinderen bij de basisschool heeft afgezet en werkt tot 14:45 uur zodat ze weer op tijd op het schoolplein staat om ze op te halen. We regelen het werk zo dat ze vrij is met de schoolvakanties. Ik heb geluk gehad dat het zo is afgelopen.

Ik hoop dat andere kleine zelfstandigen die getroffen worden door een ziekte ook een soort god hebben. Want je staat er écht alleen voor. Er is niemand die een coach voor je regelt, er zijn zelfs geen begeleiders voor kleine zelfstandigen. Je kunt alleen zelf je ideale werkgever worden en rekening houden met je beperkingen.
En daarvoor dank ik de koffiegod.

Juryrapport
In het verhaal ‘De Koffiegod’ beschrijft een zelfstandig ondernemer haar persoonlijke verhaal. In een overdekte winkelstraat verkoopt zij koffie met allerlei lekkers voor erbij. Zo veel mogelijk duurzaam, biologisch en Fair Trade. De zaken gaan goed totdat de eigenaresse de diagnose RA krijgt. ‘Wat nu?’ Is vervolgens de grote vraag. ‘Kleine ondernemers worden niet ziek.’ Schrijft ze. ‘Als je ziek bent verdien je niets. Zo simpel is dat.’
De eigenaresse probeert eerst zo goed en kwaad als het gaat haar zaak volledig zelf te blijven runnen. De reuma dwingt haar echter om een extra kracht aan te nemen voor ondersteuning in haar zaak. Het blijkt een mooie oplossing totdat haar ondersteunende kracht zelf ziek wordt. De bedrijfsarts verklaart de ondersteunende kracht na enige tijd genezen en keurt hem goed om te werken, maar de werknemer blijft ‘ziek’ thuis ondanks alle hulp en coaching. Het levert de eigenaresse een hoop stress op. Want zelf moet ze ook met opvlammingen en ontstekingen door de RA noodgedwongen weer non-stop aan het werk.
Uiteindelijk lukt het de schrijfster om een nieuwe helpende hand te vinden voor in de zaak. Ze schrijft: ‘De koffiegod had me al snel geleerd dat een kleine zelfstandige ondernemer met Reumatoïde Artritis geen werknemers heeft, maar collega’s. We houden samen de zaak draaiende. Ik hoop dat andere kleine zelfstandigen die getroffen worden door een ziekte ook een soort god hebben. Want je staat er écht alleen voor. Er is niemand die een coach voor je regelt, er zijn zelfs geen begeleiders voor kleine zelfstandigen. Je kunt alleen zelf je ideale werkgever worden en rekening houden met je beperkingen.’
Een origineel verhaal waarin ‘ziek zijn op het werk’ zowel vanuit de werkgever als de werknemer wordt belicht.