Alles wat je moet weten over osteoporose
Osteoporose is een ziekte die ervoor zorgt dat jouw botten poreus, zwak en breekbaar worden. Het resultaat: een hoger risico op botbreuken. Het is belangrijk dat osteoporose in een vroeg stadium wordt ontdekt. Dan kan er iets aan gedaan kan worden.
Dit is osteoporose
- Osteoporose is een ziekte die ervoor zorgt dat jouw botten poreus, zwak en breekbaar worden. Het resultaat is een hoger risico op botbreuken.
- Osteoporose is ‘onzichtbaar’. Er zijn geen duidelijke tekenen of symptomen, totdat een bot breekt. Bij mensen met osteoporose kan dit gebeuren na een lichte val van stahoogte, een plotselinge beweging of door bukken of tillen.
- Osteoporose-gerelateerde botbreuken komen het meest voor in de heup, wervelkolom, pols of het bovenste deel van de arm. Maar andere botten kunnen ook breken. Het ene gebroken bot leidt tot het andere. Daarom is het belangrijk om de ziekte zo snel mogelijk te ontdekken en te behandelen.
- Osteoporose-gerelateerde botbreuken komen wereldwijd voor bij één op de drie vrouwen. Bij mannen van 50 jaar of ouder is dat één op de vijf.
Een ziekte met ernstige gevolgen
Hoewel osteoporose zelf pijnloos is, kunnen de botbreuken ernstige gevolgen hebben. Een paar feiten:
- Wanneer osteoporose de botten van de wervelkolom aantast, leidt dit vaak tot pijn. Ook zorgt dit voor lengteverlies en een gebogen houding.
- Pijn en beperkte mobiliteit leiden tot verlies van kwaliteit van leven. Ook zorgt het ervoor dat je geen dagelijkse taken en activiteiten meer uit kunt voeren. Daarnaast kun je je ook eenzaam en depressief gaan voelen.
- De handicap als gevolg van osteoporose is vergelijkbaar of groter dan de handicap veroorzaakt door veel voorkomende ziekten. Bij mensen die nog aan het werk zijn, leiden botbreuken tot een aanzienlijk aantal verloren werkdagen. Daarnaast is het in sommige beroepen voor velen zelfs moeilijk om door te werken.
- 33% van de patiënten met een breuk van de heup is volledig afhankelijk van anderen of verblijft in een verpleeghuis in het jaar na de breuk. 20-24% van deze patiënten sterft in het eerste jaar na deze botbreuk.
- Eén botbreuk verhoogt het risico op verdere botbreuken aanzienlijk. Dit kan resulteren in een reeks van nieuwe botbreuken. Dat leidt weer tot een spiraal van pijn en invaliditeit.
Zou jij risico op osteoporose hebben?
Mensen ouder dan 60 jaar hebben een hoger risico op osteoporose dan jongere mensen. Het is echter ook mogelijk om op jongere leeftijd osteoporose te krijgen. Bij vrouwen zorgt de menopauze voor het begin van snel botverlies. Daarom moeten alle vrouwen op jongere leeftijd speciale aandacht besteden aan hun botgezondheid. Aangezien osteoporose geen duidelijke symptomen heeft, is het belangrijk om de gezondheid van de botten met jouw arts te bespreken. Veelvoorkomende risicofactoren voor osteoporose zijn:
- Een botbreuk na de leeftijd van 50
- Lengteverlies van 4 cm of meer
- Lage calciuminname en het vermijden van de zon
- Ondergewicht (body mass index (BMI) lager dan 19)
- Roken en/of overmatig drinken
- Inactieve levensstijl (weinig lichaamsbeweging)
- Medische aandoeningen, zoals reumatoïde artritis, diabetes, borst- of prostaatkanker
- Vroege menopauze
- Medicijnen die verband houden met osteoporose, zoals langdurig dagelijks gebruik van glucocorticoïden (zoals prednison)
- Ouderlijke voorgeschiedenis van heupfractuur of osteoporose
Om meer te weten te komen over risicofactoren voor osteoporose en om te controleren of er risico’s voor jou van toepassing zijn, doe de test op: IOF Risk Check (osteoporosis.foundation)
Diagnose van osteoporose
De botgezondheid wordt bepaald door het risico op botbreuken te beoordelen. Gebaseerd op jouw leeftijd of risiconiveau, kan jouw arts ook besluiten dat je een bot minerale dichtheid (BMD) test moet hebben. Om de dichtheid van jouw botten te bepalen, wordt meestal een DEXA-scan uitgevoerd. Deze snelle scan meet de botdichtheid in de heup en de wervelkolom. De resultaten worden uitgedrukt als een ‘T-score’. Deze T-score geeft het verschil in botdichtheid van de geteste persoon aan tegen opzichte van de normale, gezonde personen.
Status BMD (botmineraaldichtheid)
Normale T-score van -1 SD of hoger
Osteopenie T-score lager dan -1 SD en hoger dan -2,5 SD
Osteoporose T-score van -2,5 SD of lager
Ernstige osteoporose T-score van -2,5 SD of lager, en aanwezigheid van ten minste één botbreuk
Osteoporose kan behandeld worden
Voor patiënten met een hoog risico op botbreuken, zijn medicijnen nodig om het risico op botbreuken te verminderen. Tegenwoordig zijn er verschillende opties voor de behandeling van osteoporose. Het type behandeling dat jij krijgt, hangt af van jouw individuele situatie. Het is aangetoond dat behandelingen het risico op heupfracturen en wervelfracturen sterk kunnen verminderen. Jouw arts kan ook calcium- en vitamine D-supplementen voorschrijven. Zo weet je zeker dat je voldoende van deze belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt. Spierversterkende oefeningen kunnen ook worden aanbevolen om het bot in goede gezondheid te houden. Ook kunnen deze oefeningen de spierkracht vergroten en het evenwicht verbeteren. Het is daarnaast ook belangrijk om na te denken over hoe je jouw huis veiliger kunt maken om het risico op vallen te verkleinen.
Tips om te onthouden
- Als je merkt dat je mogelijk risico loopt, vraag dan om een beoordeling van jouw botgezondheid (DEXA-scan).
- Als je na je 50e een bot hebt gebroken na een lichte val, dan is dit waarschijnlijk een teken van osteoporose. Bezoek je huisarts!
- Behandelingen voor osteoporose kunnen zeer effectief zijn en je helpen om een actief en onafhankelijk leven te (blijven) leiden.
Leid een botgezonde leefstijl
Naast het nemen van medicijnen , zouden mensen met osteoporose (en in feite iedereen van elke leeftijd!) deze levensstijltips het beste kunnen volgen voor een goede botgezondheid:
- VERMIJD ROKEN EN OVERMATIGE ALCOHOLINNAME
- FYSIEKE ACTIVITEIT – streef naar 30-40 minuten lichaamsbeweging, drie tot vier keer per week, met wat spierversterkende oefeningen
- ZORG VOOR EEN VOLLEDIG en UITGEBALANCEERD DIEET met voldoende calcium en eiwitten
- BESTEED MEER TIJD BUITEN om ervoor te zorgen dat je voldoende vitamine D krijgt, of neem supplementen indien nodig
Vragen om aan je arts stellen
- Heb ik risicofactoren voor osteoporose? (inclusief medische aandoeningen, of geneesmiddelen die botverlies veroorzaken?)
- Heb ik een botmineraaldichtheid (BMD) test nodig?
- Als je een BMD-test krijgt: wat betekenen de resultaten en heb ik medicijnen nodig om mijn botten te beschermen?
- Hoe krijg ik voldoende calcium en vitamine D binnen?
- Wat voor soort oefeningen moet ik doen om mijn botten en spieren te versterken?
Bron:
International Osteoporosis Foundation (IOF)– Patiëntenfolder osteoporose (in het Engels)